Een van de belangrijkste klimaatzaken in Nederland, die tot veel onrust leidde bij Shell en andere grote bedrijven en internationaal veel opzien baarde, krijgt een vervolg. Milieudefensie gaat in cassatie tegen het recente arrest van het gerechtshof Den Haag in de klimaatzaak tegen Shell. Dat heeft de milieuorganisatie dinsdagnacht aangekondigd.
Donald Pols, directeur van Milieudefensie, en advocaat Roger Cox zeggen in een verklaring „meer dan genoeg mogelijkheden” te zien om het olie- en gasbedrijf via de Hoge Raad alsnog een concrete plicht op te leggen om zijn CO2-uitstoot fors te verminderen.
Volgens Shell is het juist niet aan de rechter om dit soort volgens het bedrijf vergaande klimaatregels op te leggen, maar aan politici. De belangenbehartiger van grote bedrijven, VNO-NCW, waarschuwde eerder dat rechters die op de stoel van politici gaan zitten ondernemingen huiverig maken om in Nederland te investeren.
De rechters hebben ook geoordeeld dat een bedrijf als Shell de macht heeft om de klimaatcrisis af te remmen
Het gerechtshof Den Haag oordeelde in november dat Shell geen specifieke plicht kan worden opgelegd om de uitstoot van het broeikasgas CO2 (en die van zijn klanten) met 45 procent terug te dringen vóór 2030. Daarmee werd een eerdere, baanbrekende uitspraak van de rechtbank Den Haag uit 2021 ongedaan gemaakt. Die eerdere uitspraak kreeg wereldwijd aandacht omdat het de eerste keer was dat een rechter een groot oliebedrijf dwong zijn uitstoot fors terug te dringen.
Volgens het hof is 45 procent een te ‘grof’ percentage, dat je niet zomaar op een onderneming als Shell kunt plakken. Wetenschappers zouden het er bovendien niet over eens zijn met welk percentage Shell zijn uitstoot moet verminderen. Ook zou een verplichte vermindering van de uitstoot niet effectief zijn, aldus het hof, omdat andere oliebedrijven een deel van de brandstofverkoop van Shell zouden kunnen overnemen als Shell daarmee zou stoppen om aan de reductieplicht te voldoen. Het gerechtshof vernietigde om die redenen het oorspronkelijke vonnis.
Inbreuk op mensenrechten
Milieudefensie noemde dinsdagnacht in een korte verklaring drie redenen waarom de organisatie in cassatie gaat. Zij zegt aanknopingspunten te zien waarom volgens haar wél een specifieke reductieplicht kan worden opgelegd aan Shell, die het hof in haar ogen „niet of onvoldoende” in diens arrest heeft meegewogen.
Het hof mag een reductieplicht van 45 procent te algemeen onderbouwd vinden, maar het erkent tegelijkertijd dat op Shell wel degelijk een plicht rust om zijn uitstoot en die van zijn klanten te reduceren, aldus Milieudefensie „We zien niet in waarom de rechter bij twijfel dan maar helemaal géén reductiepercentage oplegt, terwijl het hof tegelijkertijd oordeelt dat Shell een gevaar is met zijn uitstoot. Mensen hebben het recht om te worden beschermd tegen een inbreuk op hun rechten.”
Milieudefensie wijst erop dat in een andere grote klimaatzaak, die van de stichting Urgenda tegen de staat uit 2019 – die Urgenda won – een reductiepercentage „binnen een bepaalde bandbreedte” werd gekozen. „Ook in de recente rechtszaak van de Zwitserse KlimaSeniorinnen benadrukte het Europese Hof van Justitie dat de rechter moet ingrijpen bij een dreigende schending van mensenrechten. De rechter heeft dat in die zaak ook gedaan.”
Het tweede aanknopingspunt betreft het oordeel van de rechter „dat er geen wetenschappelijke overeenstemming is over een precieze reductie-eis voor Shell”, aldus Milieudefensie. De wetenschap stelt echter „nooit een reductienorm vast voor een specifiek bedrijf”, zegt de organisatie. „Wanneer een rechter daarop wacht, kan een reductiepercentage voor een bedrijf dus nooit worden bepaald.”
Als laatste noemde Milieudefensie het argument dat een reductieplicht voor Shell niet effectief zou zijn, omdat andere bedrijven in het gat zullen springen dat ontstaat als Shell bepaalde activiteiten staakt. „Dit is een zaak tegen Shell”, zegt de milieuorganisatie daarover onder meer, „en het gaat erom dat Shell zijn onrechtmatige gedrag beëindigt”.
’Shell kan veel meer doen’
Shell speelt volgens de milieuorganisatie een belangrijke rol in het veroorzaken van gevaarlijke klimaatverandering door op grote schaal fossiele brandstoffen te winnen en te verkopen. Het oliebedrijf zou nu veel te weinig doen om opwarming van de aarde te voorkomen. „De rechters hebben ook geoordeeld dat een bedrijf als Shell de macht heeft om de klimaatcrisis af te remmen”, vervolgt Milieudefensie in haar verklaring. Om dat te bereiken „is zo’n percentage essentieel en daarom stappen we nu […] naar de hoogste rechter”.
Lees ook
Klimaatjurist Roger Cox: ‘Je hoeft niet honderd zaken te winnen om het systeem te laten veranderen’
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/02/06144835/data111000243-ee0457.jpg)
De directeur van Shell Nederland, Frans Everts, geeft per mail een reactie: „Wij geloven dat de beslissing van het gerechtshof om de vordering van Milieudefensie in zijn geheel af te wijzen de juiste is. Wij zijn ervan overtuigd dat we ook bij de Hoge Raad in het gelijk gesteld zullen worden. Ondertussen gaan wij door met onze strategie. We willen een sterker bedrijf worden met minder uitstoot.” De uitspraak van de Hoge Raad wordt ergens in 2026 verwacht.
