Investeren in het verwaarloosde defensie-apparaat heeft topprioriteit. Daarvan is de kersverse Belgische regering, die in februari aantrad, doordrongen. Maar tijdens de bijna acht maanden durende formatie was juist de begroting rondkrijgen een heikel punt. De extra defensiegelden zetten nu nog meer druk op de begroting. Om de verhoogde militaire uitgaven te kunnen dekken, overweegt de Belgische regering de verkoop van een deel van haar goudreserve.
Het is volgens overheidsbronnen slechts één van de mogelijkheden die worden onderzocht nu ongeveer 1 miljard euro nodig is voor militaire uitgaven. „Het toont hoe ver de regering-De Wever zit in de denkoefening rond het opkrikken van de defensie-uitgaven tot de NAVO-norm van 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2025, en waarschijnlijk tot 2,5 procent in 2029”, schrijft de Vlaamse zakenkrant De Tijd.
De Belgen bungelen met de huidige 1,3 procent van het bbp dat naar landsverdediging gaat.al jaren onderaan de lijst van Europese landen als het gaat om investeringen in defensie. Alleen NAVO-lid Luxemburg doet het slechter, stelde VRT Nieuws vorig jaar. „We moeten stoppen met freeriden nu”, vindt Theo Francken, de Belgische minister van Defensie. „België gaat Europees opschalen en intensiever samenwerken, ik ben hier vol ingevlogen”, schrijft hij zondag op zijn Instagram-pagina, waar hij de hoofdpunten uit zijn beleidsverklaring presenteert. De beloftes: zwaardere wapensystemen, meer munitie en meer („en nog scherpere”) troepen. „Klaar om vanavond te vechten”, aldus de minister, die de omslag duidt als een transformatie van een „war of choice” naar een „war of necessity”.
Begrotingsdiscipline
Maar wil België die 2,5 procent aan defensie-uitgaven in 2029 halen, dan moet er jaarlijks zo’n 8 miljard euro extra gevonden vonden. En dat terwijl er al wordt gesneden in de pensioenen, subsidies, de fraudebestrijding, de gezondheidszorg en in andere overheidsuitgaven. De regering-De Wever stelde begin februari bezuinigingen van 17 miljard euro voor op de overheidsuitgaven, uitgesmeerd over vijf jaar tijd.
De Europese Commissie knijpt, gezien de huidige omstandigheden, ‘een oogje dicht’ wat betreft de begrotingsdiscipline. Daardoor hoeft België dit jaar niet de geplande 3 miljard euro te saneren, volgens De TijdHet kabinet van premier Bart De Wever zou overigens naar verluidt hooguit de helft van dat bedrag hebben weten te halen.
Geld vinden blijft een hoofdpijndossier. Maar nu de goudprijs blijft stijgen, en vorige week voor het eerst de grens van 3.000 dollar per ounce overschreed, wordt de verkoop van de goudreserves aantrekkelijk. De Nationale Bank van België heeft 227 ton goud, die nu zo’n 20 miljard euro waard is. Ter vergelijking: Nederland bezit ruim 600 ton goud.
Het zou niet voor het eerst zijn dat België uit geldnood goud op de markt brengt. In de jaren negentig verkocht de regering van premier Jean-Luc Dehaene duizend ton goud om de overheidsschuld te beperken, zodat het land kon toetreden tot de eurozone. Dat voorbeeld werd in 2005 gevolgd door de regering-Verhofstadt met de verkoop van dertig ton goud, ditmaal om een begrotingstekort weg te werken.
Belangen van aandeelhouders
Toch wordt betwist of goud verkopen in het huidige klimaat wenselijk is. De Europese Centrale Bank zal moeten instemmen met de verkoop, die in coördinatie met andere centrale banken moet gebeuren om de monetaire stabiliteit van de eurozone te garanderen. Ook zou de verkoop de belangen schenden van particuliere aandeelhouders van de Nationale Bank in België, die claimen bij verkoop recht te hebben op een deel van de meerwaarde van het goud, terwijl de overheid ervan uitgaat dat het goud in staatsbezit is.
Lees ook
Bart De Wever moet als nieuwe premier het ‘zieke’ België genezen
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127530189-b93ba4.jpg)
Andere financieringsmogelijkheden die worden onderzocht zijn een (gedeeltelijke) verkoop van staatsbank Belfius – door bijvoorbeeld een beursgang – en de verkoop van aandelen in de Franse bank BNP Paribas. De beursgang van Belfius, dat sinds 2011 geheel in handen is van de staat, ligt politiek gevoelig omdat dan de inkomsten van dividend wegvallen, dit jaar goed voor 440 miljoen euro op de Belgische begroting. In de woorden van econoom Koen Schoors, verbonden aan de universiteit van Gent: „Als je verkoopt, cash je één keer, maar elk daarop volgend jaar, heb je een bijkomend gat in de begroting.”
