De Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, wil in gesprek met de korpschef over huisbezoeken van de politie aan demonstranten en gaat er onderzoek naar doen. “Ik heb nog nooit eerder gezien dat de politie aan de deur komt en vragen stelt over demonstraties.”
Afgelopen weekend brachten twee agenten een bezoek aan een vrouw in Amersfoort. Zij filmde het gesprek en zette de beelden online. Een de agenten zegt: “We hebben gemerkt dat je vaker bij demonstraties bent en daar wil ik wat over vragen als je het niet erg vindt.”
Tegen het AD zegt de vrouw dat ze zich geïntimideerd voelde. “Zeker toen hij erover begon dat ik binnenkort ga verhuizen. Dat geeft de indruk dat je door de politie in de gaten wordt gehouden via sociale media.”
Van Zutphen: “Het allereerste wat ik denk is: gebeurt dit echt? Een politieman die zo zulke vragen stelt en zegt dat je geen antwoord hoeft te geven, dan krijg ik als oud-strafrechter wel het idee dat hier een verdachte staat die door de politie wordt bevraagd.”
Vaker klachten over de politie
Bij de ombudsman komen geregeld klachten binnen over agenten die te hard zouden hebben opgetreden bij een demonstratie, of over arrestaties tijdens demonstraties. “Maar dit gebeurt dus ook. Als je dit overkomt, kan het je ervan weerhouden om de volgende keer mee te doen aan een demonstratie, het zogenoemde chilling effect.”
Het demonstratierecht is een grondrecht. Juist daarom wil de ombudsman “het naadje van de kous weten”. “Het is heel raar dat de politie zomaar bij iemand aanbelt en dan zegt dat je niet hoeft te antwoorden op vragen. Dan krijg ik toch het gevoel dat er iets gebeurt dat niet in orde is. Dit was niet zomaar een praatje van de wijkagent. Dat is verontrustend. Het geeft een unheimisch gevoel.”
Politie biedt excuses aan
De politie zegt dat ze excuses heeft aangeboden aan de vrouw in Amersfoort. Janny Knol, korpschef van de Nationale Politie: “Dit had nooit op deze manier mogen gebeuren. Wat niet kan, is dat wij mensen aanspreken op hun deelname aan een demonstratie. Of dat wij vragen naar hun standpunten. Wij zijn geen gedachtenpolitie.”
De politie wil vanwege de privacy niet zeggen waarom de vrouw werd bezocht. “Maar wat ook de aanleiding is, deze vrouw had nooit op deze wijze mogen worden benaderd.”
Kijk hier de video die de vrouw maakte van het politiebezoek:
Politieagent aan deur demonstrant: ‘Lijkt alsof jullie komen intimideren’
Klimaatactiegroep Extinction Rebellion (XR) zegt dat agenten vaker aan de deur komen bij demonstranten. XR kondigde vandaag een kort geding aan tegen de politie en eist dat er een eind komt aan de onaangekondigde huisbezoeken van agenten aan demonstranten.
Amnesty International maakt zich al langer zorgen over de privacy van demonstranten. In een rapport uit 2022 deden mensen melding van huisbezoeken van agenten. Die zouden zijn uitgevoerd nadat hun identiteitskaart was gecontroleerd bij een demonstratie.
Onderzoek naar huisbezoeken
Van Zutphen concludeerde in 2018 al na onderzoek dat het demonstratierecht onder druk staat. Met name bij zeer controversiële onderwerpen, zoals de komst van asielzoekerscentra, lukt het gemeenten en politie niet altijd om het recht van demonstranten goed te beschermen.
De ombudsman is begin dit jaar begonnen aan een vervolgonderzoek. Tegen Nieuwsuur zegt hij dat de huisbezoeken van de politie daar nu ook in worden meegenomen.
