In het bruisende hart van Old Delhi zit de Indiase boekhandelaar Mohammed Mahfooz Alam verlaten in zijn rustige winkel, een van de laatsten die literatuur verkoopt in een taal die al eeuwenlang geliefd is bij dichters.
Urdu, dat tegenwoordig door vele miljoenen wordt gesproken, heeft een rijk verleden dat weerspiegelt hoe culturen samensmolten om de complexe geschiedenis van India te smeden.
Maar de literatuur ervan is ondergedompeld in de culturele overheersing van het Hindi, en worstelt met de valse perceptie dat het elegante Perzisch-Arabische schrift het tot een buitenlandse import en een taal van moslims in het land met een hindoeïstische meerderheid maakt.
“Er was een tijd dat we binnen een jaar honderd boeken zouden zien verschijnen”, zegt de 52-jarige Alam, die het verlies van de taal en het lezerspubliek betreurt.
De smalle straatjes van de Urdu Bazaar, in de schaduw van de 400 jaar oude Jama Masjid-moskee, waren ooit de kern van de Urdu-literaire gemeenschap van de stad, een centrum van drukkerijen, uitgeverijen en schrijven.
Tegenwoordig zijn de straten, ooit vol met Urdu-boekwinkels, vol met geleerden die over literatuur debatteren, nu vol van de geur van zinderende kebabs uit de restaurants die ze hebben vervangen.
Er zijn nog maar een half dozijn boekhandels over.
‘Nu zijn er geen afnemers,’ zei Alam, zwaaiend naar de straten buiten. “Het is nu een voedselmarkt.”
– Sterven ‘van dag tot dag’ –
Urdu, een van de 22 talen die in de grondwet van India zijn vastgelegd, is de moedertaal van minstens 50 miljoen mensen in het dichtstbevolkte land ter wereld. Miljoenen anderen spreken het, evenals in buurland Pakistan.
Maar hoewel Urdu grotendeels wordt begrepen door sprekers van India’s meest populaire taal Hindi, zijn hun scripts totaal verschillend.
Alam zegt dat hij de Urdu-literatuur “van dag tot dag” kan zien sterven.
De Maktaba Jamia-boekwinkel die hij beheert, is een eeuw geleden geopend. Alam nam dit jaar de leiding over, gedreven door zijn liefde voor de taal.
‘Ik zit al sinds de ochtend en er zijn amper vier mensen gekomen’, zei hij somber. ‘En zelfs dat waren universiteits- of schoolgaande kinderen die hun studieboeken wilden hebben.’
Urdu, dat de wortels van het Hindi deelde en vermengd was met woorden uit het Perzisch en Arabisch, ontstond als een hybride toespraak tussen degenen die door handel en verovering naar India kwamen – en de mensen waartussen ze zich vestigden.
Maar Urdu is met uitdagingen geconfronteerd omdat het gezien wordt als verbonden met de islamitische cultuur, een populaire perceptie die is gegroeid sinds de hindoe-nationalistische Bharatiya Janata Partij (BJP) van premier Narendra Modi in 2014 aan de macht kwam.
– ‘Voel de schoonheid’ –
Eeuwenlang was Urdu een belangrijke bestuurstaal.
Verkopers richtten in de jaren twintig voor het eerst winkels op in de Urdu Bazaar, waar ze stapels boeken verkochten, variërend van literatuur tot religie, politiek en geschiedenis, maar ook teksten in het Arabisch en Perzisch.
In de jaren tachtig kwamen er langzaamaan meer lucratieve fastfoodrestaurants bij, maar de handel daalde de afgelopen tien jaar dramatisch, waarbij meer dan een dozijn boekwinkels hun deuren moesten sluiten.
“Met de komst van internet werd alles gemakkelijk beschikbaar op de mobiele telefoon”, zegt Sikander Mirza Changezi, die in 1993 medeoprichter was van een bibliotheek ter promotie van Urdu in Old Delhi.
“Mensen begonnen te denken dat het kopen van boeken nutteloos is, en dit had gevolgen voor de inkomsten van boekverkopers en uitgevers, en ze schakelden over naar andere bedrijven.”
De openbare bibliotheek Hazrat Shah Waliullah, die Changezi heeft helpen creëren, herbergt duizenden boeken, waaronder zeldzame manuscripten en woordenboeken.
Het is gericht op het promoten van de Urdu-taal.
Student Adeeba Tanveer, 27, die een masterdiploma in Urdu heeft, zei dat de bibliotheek een ruimte bood voor degenen die willen leren.
“De liefde voor Urdu komt langzaam terug”, vertelde Tanveer aan AFP, eraan toevoegend dat haar niet-moslimvrienden ook graag wilden leren.
‘Het is zo’n mooie taal’, zei ze. “Je voelt de schoonheid als je het uitspreekt.”
