Tyler, de Schepper overstijgt zichzelf voor de derde keer – Mount Eerie’s eerlijke zoektocht naar zichzelf

Tyler, de Schepper overstijgt zichzelf opnieuw

Op zijn nieuwe album Chromakopie Tyler, de Schepper heeft zijn jeugdige branie overstegen. Niet alleen omdat hij ouder is geworden, maar omdat hij een van de beste muzikanten van dit moment is. Hij is een verhalenverteller, een allrounder.

Tyler Gregory Okonma, beter bekend als Tyler, the Creator, is een unieke hiphopartiest. Niet alleen omdat hij een vreemde vogel is, maar vooral omdat hij zijn eigen muziek geheel zelf schrijft, componeert en produceert. Daarnaast produceerde hij muziek voor een hele reeks artiesten als A$AP Rocky, Frank Ocean, Mac Miller en Miley Cyrus. Waar hij een hattrick van muzikaal talent mee zou scoren IGOR (Grammie in 2020), Bel me als je verdwaald bent (Grammy in 2022) en nu ChromakopieDat had niemand zien aankomen toen hij zo’n vijftien jaar geleden doorbrak.

Als aanvoerder van de radicale skatermuzikantengroep Odd Future uit Los Angeles, met aanvoerders Earl Sweatshirt en Frank Ocean, leek Tyler van rebellie een levensdoel te maken. Die brute stijl sloeg aan en werd een nieuw genre op zichzelf, in muziek, lifestyle en mode. Een soort hiphoppunk, met een sterk gevoel voor stijl en gratie.

Tyler is nu 33 jaar oud, hij ontwerpt modecollecties voor Louis Vuitton en zal… Chromakopie maakte opnieuw naam tijdens de komende Grammy Awards. Er zijn niet veel punkers meer over.

En Tyler probeert daar al jaren aan te wennen. Waar hij is IGOR ijverig probeerde zijn radicaliteit in kaart te brengen, vol liefdesverdriet en twijfels over zijn seksualiteit, kwam naar voren Bel me als je verdwaald bent een paranoïde opwinding die al naar de oppervlakte drijft. Daar rapt hij bijna wanhopig dat zijn leven alleen in het geheim kan bestaan ​​en dat hij met een pistool slaapt. Dat gevoel is voorbij Chromakopie zeker niet weg (het is zelfs nog erger), maar hij probeert er achter te komen.

Zijn achtste soloalbum begint met een nummer dat er op staat trouw te blijven aan zichzelf via de stem van zijn eigen moeder: “Dim nooit in je verdomde leven je licht voor niemand!Het lijkt een soort vergeefse poging om jezelf gerust te stellen: de volgende twee nummers, ‘Rah Tah Tah’ en ‘Noid’, klinken als een verwoede achtervolging, zowel qua beats als qua tekst: “Paranoïde, paranoïde, paranoïde/ Dingen voelen niet in orde/ Leven tussen camera’s en recorders, ah/ Ik wil vrede, maar kan het me niet veroorloven.”

De zachte sample van de Zambiaanse Ngozi Family op ‘Noid’ is een indicatie dat de muziek daarna zal vertragen. Op ‘Darling I’ en ‘Hey Jane’ duikt Tyler op groovy synthbeats in zijn complexe relatie met het vaderschap. Zijn eigen vader was er nooit, maar Jane (een vluchtige liefde?) werd per ongeluk zwanger. Tyler wil het niet. „Hé Jane, ik ben doodsbang, versteend.Toch begrijpt hij het en rapt hij vanuit haar perspectief: “Het is een stem in mij die me smeekt om hem te houden. Ik ben 35 en mijn eierstokken worden mogelijk niet gereset.Het volgende nummer heeft de onheilspellende titel ‘I Killed You’ – hij laat in het midden of hij zinspeelt op een abortus.

Ook de rest van het album heeft twee gezichten: aan de ene kant wil hij niet dat mensen zichzelf beoordelen en accepteren (op het lieve ‘Judge Judy’ met een hook als uit een kinderliedje), aan de andere kant heeft hij moeite met dat zelf. (op oorwurm ‘Sticky’, met rapkoninginnen GloRilla en Sexyy Red). Deze splitsing is ook te horen in de beats, die kronkelen van zachte melodielijnen naar intimiderend grootse, gedetailleerde arrangementen met abrupte tempowisselingen en akkoordprogressies van slechts vier maten – vaak binnen hetzelfde nummer en vaak ingenieus, duidelijk geïnspireerd door docenten Pharrell Williams en Kanye West. Maar hij bewijst dat het een inspiratiebron blijft en dat Tyler, the Creator met zijn derde voltreffer op rij een werkelijk uniek geluid heeft gecreëerd, Chromakopie.

Jonasz Dekkers

---

Mount Eerie gaat op een eerlijke manier op zoek naar zichzelf

Stel dat je ergens een dagboek ziet. Wat ben je aan het doen? Natuurlijk weet je dat gluren slecht is, maar aan de andere kant: hoe vaak krijg je de kans om echt in iemands hoofd te kijken? Misschien toch maar even een kijkje nemen?

Gelukkig zijn er alternatieven. Het oeuvre van zanger, gitarist, producer en pechvogel Phil Elverum biedt uitkomst. De albums van zijn eenmansband Mount Eerie klinken als spontaan opgenomen stemmemo’s van zijn leven, met alle dagelijkse problemen, geluksmomenten en drama’s die daarbij horen.

Maar stiekem meeluisteren is geheel op eigen risico. Vooral in 2017, toen Elverum zijn huiveringwekkende verdrietverklaring aflegde Een kraai keek naar mij bevrijdde en sleepte de luisteraars de diepe afgrond van zijn ellende in. In de kamer waar zijn vrouw aan kanker was overleden, nam hij elf hartverscheurende liedjes op. Met een huilend hart op zijn mouw vertelde hij gedetailleerd over de verwoestende leegte waarin hij achterbleef. Over kaal en argeloos gitaargetokkel zong hij leeg en verlamd, alsof hij een boodschappenbriefje las: “Onze dochter is anderhalf. Je bent elf dagen dood geweest.’ Na nog twee verwerkingsplaten – Nu alleen (2018) op Verloren wijsheid pt. 2 (2019) – Het bleef vijf jaar stil.

Bij zijn terugkeer Nacht Paleis hij schudt alle verdriet van zich af en lijkt het leven weer te omarmen. Het dubbelalbum is een overweldigende marathon van muziekstijlen en emoties die maar liefst een uur en twintig minuten duurt. Uiteraard doet Elverum op een groot deel van de 26 (!) nummers waar hij het beste in is: met minimale middelen simpele maar effectieve gitaarsongs creëren. De mooiste duurt slechts 57 seconden. Maar hoe kort ook: ‘My Canopy’ is de kostbaarste liefdesverklaring die een dochter ooit van haar vader kan ontvangen.

Elverum is gaan mediteren, bekent hij in ‘Demolition’ waar je letterlijk hoort hoe de wind zijn bezwaarde hart wegblaast. ‘In het donker wordt het leven helder’mompelt hij door de storm. “Achter mij is turbulentie, ik heb zoveel hoop.” Het ontsnappen naar de natuur heeft ook het lijden verlicht. Hij praat met vogels en vissen („Ik zei tegen een vis: ‘Ik vind het leuk hoe je als één vloeiende spier door het water beweegt.’ De vis zei: ‘Ik houd ook van jouw stijl man!’”) Maar geen zorgen: Nacht Paleis is geenszins een vaag newagemanifest, maar een moedige en eerlijke zoektocht naar wat er van hem overblijft.

Extra raadselachtig en indrukwekkend is hoe belachelijk divers deze zelfsafari klinkt en toch een logische eenheid vormt. In het opgewonden ‘Writing Poems’ en ‘I Saw Another Bird’ klinkt Mount Eerie als Granddaddy of Weezer. De psychedelische jam ‘Co-Owner of Trees’ had van de zwevende hippies Wooden Shjips kunnen zijn, maar ontspoort in oorverdovende stoner drones en schelle feedback die aan Sunn O))) doen denken.

En ja: de schreeuwerige chaos van ‘Swallowed Alive’ is werkelijk onvervalste extatische black metal, waarin – hoe schattig – zijn dochtertje de tekst kan voordragen. Vader en dochter die samen genadeloos luid lawaai maken, zijn een viering van het leven. Dat is het overwinnen van de dood.

Frank Provoost

Ook uit

Hoog leven
Peter Somuah – Hoog leven

Trompettist Peter Somuah, Ghanees uit Rotterdam, won in 2022 een Edison voor zijn debuutalbum De ruimte. Dit jaar keert hij muzikaal terug naar zijn thuisland, met een album vol Ghanese Highlife-muziek. De prachtig opzwepende ritmes en zachte arrangementen, zoals op ‘Chop Chop’, en de composities gezoet door Somuah’s hartverscheurende jazztrompet, omlijsten de koude winter al met een zomers randje. (JD)

Hiphop
Freddie Gibbs – Je sterft maar één keer

Deze week kwam hij ineens met een onaangekondigd album, niets anders dan klassieke Gibbs: stoere rap op relaxte hiphopbeats van een West Coast-gangster met een stem als een cowboy uit een western. Een cowboy anno 2024, die rapt over het leven, drugs en de straten, op een ritme alsof hij op een paard door de straten van Compton, LA rijdt. (JD)

Modern
Bobby Mitchell – Twee sonates: De Vries & Beethoven

Beethovens legendarische tweedelige deel Pianosonate op. 111 inspireerde componist Klaas de Vries in de jaren tachtig tot een imposant, weerbarstig stuk met vergelijkbare afmetingen: majestueus uitgesponnen langzame deel, bijna maniakaal snelle deel. Pianist Bobby Mitchell nam beide werken op een boeiende cd op: geen easy listening, maar een steeds verdiepende luisterervaring. (Joep Stapel)

Modern
Sébastien Llinares – Vluchtige kastelen

Sébastien Llinares is klassiek geschoold, maar zoals elke zichzelf respecterende gitarist houdt ook hij van Jimi Hendrix. Op Vluchtige kastelen hij speelt zijn eigen fantasierijke arrangementen van muziek die hem hebben gevormd, van Bernstein en Gershwin via Heitor Villa-Lobos tot Leonard Cohen en Rufus Wainwright. En Hendrik. Heerlijke mix van jazz, bossa nova, klassiek en pop. (JS)

Jazz
Crisol van Roy Hargrove –
Grande-Terre

Opnieuw voelbaar: het verlies van trompettist Roy Hargrove, die in 2018 op 49-jarige leeftijd overleed. Met een Grammy voor Afro-Cubaanse jazz op Havana Met zijn band Crisol keerde hij in 1998 terug naar de studio in Guadeloupe Grande-Terre Wonder boven wonder is het nooit uitgekomen. Postuum is het een heerlijk energieke ontdekking: opgewonden swingende Afro-Cubaanse grooves met felle spatten hardbop. (Amanda Kuijper)

Om te delen





E-mail de redacteur