De goedbedoelde klimaattoespraken in ‘Dear People’ zijn even mooi als droevig en deprimerend

Als de klimaatcrisis je nog geen buikpijn heeft bezorgd, zal dat na het zien wel gebeuren Beste allemaal van Bureau Uitzicht. De voorstelling biedt een uur lang fragmenten uit klimaattoespraken van de afgelopen vijftig jaar, waarin nogmaals wordt benadrukt hoe groot en wijdverspreid de kennis is over de naderende ramp en hoe weinig de mensheid doet om deze af te wenden. Hoe welsprekend, wijs, suggestief en angstaanjagend de woorden van de sprekers ook zijn: de machthebbers, de politici, de burgers komen niet in beweging. Wij luisteren niet.

Hoe kunnen we die toespraken omzetten in theater? Dat werkt ook niet, en het werkt wel. Regisseur Erik Whien staat bekend om zijn goede acteerregie en zijn spectaculaire vermijding van afleidend spektakel. Hij durft deze voorstelling te laten zijn wat ze is: iemand die een uur lang een toespraak houdt. Het is soms bloedeloos en soms barstensvol emoties.

Gelukkig heeft hij met Hannah Hoekstra een actrice van de hoogste categorie. Ze toont een bijna totale lichaamsbeheersing, zodat de woorden centraal staan. Ze slaagt erin bijna de hele tijd vrijwel onbewogen te praten, terwijl ze stil achter een microfoon staat, gekleed in een grijs pak, met haar armen langs haar lichaam.

Kleine bewegingen vallen nog meer op. Het is fascinerend om te zien hoe vooral haar handen bewegen. Soms grijpen ze haar jaspanden vast, soms klemmen ze zich vast, soms strekken ze zich uit tot kromme kippenpoten. Prachtig, dit handballet.

Hoekstra’s dictie is glashelder. Met de eerste spreker, Joop den Uyl, imiteert zij zijn geknepen stem, evenals de schelle stem van Margaret Thatcher en de gekunstelde stem van Beatrix van Oranje, maar dan alleen als uitgangspunt. Al snel neemt haar normale stem het over. Whien laat haar rustig praten en Hoekstra kan woorden in lettergrepen verdelen alsof ze blokken verschuift.

#klimaathoop

Op een groot scherm achter Hoekstra verschijnen de namen van de sprekers. De enige pauze komt wanneer de jaarlijkse klimaatconferenties voorbij vloeien in een catalogus van tientallen jaren, vergezeld van opgenomen verklaringen van deelnemers. Extra ontmoedigend en deprimerend is dit uitstapje: niet alleen waren er al die zinloze toespraken, er waren ook jaarvergaderingen vol goede, mislukte voornemens.

Dat is tevens zijn achilleshiel Beste allemaal: de gestage stroom van onderling verwisselbare waarschuwingen en oproepen. Wat blijft hangen? Zo zei PvdA-leider Joop den Uyl al in 1970 dat het uitstellen van actie fataal is: “Dan zal het niet alleen deze samenleving breken, maar ook ons ​​als mensheid.” En dat Jimmy Carter in 1979 duidelijk maakte dat de gemiddelde Amerikaan in zeven dagen evenveel energie verbruikt als de meeste andere mensen op aarde in een heel jaar. Een andere suggestieve vergelijking komt van astronoom Carl Sagan uit 1990. Hij zegt dat Amerika tien biljoen dollar aan de Koude Oorlog heeft uitgegeven ‘om zich op het ergste voor te bereiden’. Waarna hij vraagt: “Waarom geldt datzelfde argument niet voor de dreiging van klimaatverandering?”

De voorstelling opent en sluit met teksten van de makers op het scherm. Vooraf vindt er een wat kokette e-mailuitwisseling plaats tussen de groep en een boeker, die zich zorgen maakt of dat wel zo is Beste allemaal net als hun glorieuze hitprestaties De Shell-zaak wordt “zwaar, maar ook grappig”. En daarna volgt de mededeling (dit ging technisch gezien mis bij de première, maar het staat wel in het script) dat de boeker de hashtag #climatehope niet mag gebruiken, ook al zijn de makers “hoopvoller dan ooit”. Want: “Overal ter wereld gaan al vijftig jaar wekkers.” Maar is dat werkelijk zo hoopgevend?

Lees ook

Interview met Anoek Nuyens van Bureau Verzicht over de tekst van ‘Best People’

Om te delen





E-mail de redacteur