Ramsey Nasr’s prikkelende bestseller ‘The Fundamenten’ is op muziek gezet: ‘Een libretto heeft zijn eigen wetten, een essay kun je niet zingen’

‘We zijn onze fundamenten als ornamenten gaan zien.’ Het is een van de vele provocerende aforismen van het essay De fundamenten schreef dichter en acteur Ramsey Nasr in het coronajaar 2021. Het boekje met de pauselijke titel, over het nut van kunst, de klimaatcrisis en de steeds strakker wordende strop van het desastreuze terugkeerdenken, was in no-time verschenen. een bestseller. Componist Camiel Jansen besloot het essay op muziek te zetten, met vijf vocale solisten en Nasr als verteller. Het oratorium De fundamentenvoor het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van dirigent Stéphane Denève, gaat zaterdagmiddag in première in de NTR Zaterdagmatinee.

Nasr vond het een “gek” idee om een ​​essay op muziek te zetten en was er dan ook meteen voorstander van: “Ik kon het me niet voorstellen, maar ik vind het geweldig als kunstvormen elkaar kruisen en overlappen.” Uiteraard moest de tekst geredigeerd worden: “Een libretto heeft zijn eigen wetten, een essay kun je niet zingen. Ik vond het belangrijk dat Camiel en ik er samen aan werkten, ik wilde weten wat voor hem de kern was. En ik was overigens niet van plan om zelf een rol te spelen in de implementatie, maar ja.”

Computerversie

Jansen en Nasr zitten op dinsdagmiddag in de kantine van het Omroep Muziekcentrum in Hilversum, na de eerste repetitie met alle solisten. Er is een geweldige cast van jonge Nederlandse zangers: Laetitia Gerards, Sterre Konijn, Fanny Alofs, Michael Wilmering en Frederik Bergman. Nasr is een klassieke muziekfanaat en heeft zojuist voor het eerst achter de muziekstandaard gestaan. En hij is er nog steeds vol van: “Ik kreeg een computerversie van Camiel, waarin hij alle stemmen zelf zong. Dat gaf een idee, maar dit was anders.” Zondag werd ook een kleine preview uitgevoerd TV programma Podium Klassiek.

Ook Jansen is opgetogen. Hij maakte eerder muziektheatervoorstellingen over onder meer Nederlandse fascist Gerard Bolland en over het uitkeringsschandaalmaar dit is zijn meest complexe werk tot nu toe, stilistisch divers, geestig en rijk gevarieerd. “Uiteindelijk heb ik advies gevraagd aan mijn collega Arjan Linker, die een heel fijn klankbord was en mij ook hielp met de orkestratie van twee secties waarin ik vastliep. Het was een hele klus, maar ik ben erg blij met hoe het uiteindelijk is geworden. Ik denk.” Jansen lacht om zijn eigen bedenkingen. Woensdagochtend hoort hij het orkest voor het eerst en dat is spannend: “Ik heb het schema gezien, er staat ‘Jansen na de koffie’.”

Coronapersconferentie

De fundamenten is een oratorium in tien delen, met drie sprekende teksten. De eerste scène heeft de vorm van een corona-persconferentie, en de vreemde stilstand van de lockdowns loopt als een rode draad door het werk. Maar er is ook een terugblik op de erfenis van veertien jaar Rutte en een scène over een kunstproject met twee buurtvarkens (Arie en Japie) die zorgden voor de sociale cohesie in de Rotterdamse wijk Katendrecht – en collectieve verontwaardiging toen ze geslacht voor een buurtbarbecue. .

Het gedicht ‘Uit nutteloze noodzaak’, waaruit Nasr in zijn essay enkele regels citeert, kreeg een grotere rol in het libretto. Nasr schreef het in 2010 als Poet Laureate toen de desastreuze bezuinigingen op Zijlstra werden aangekondigd: ‘Kunst is slechts een bijproduct / het is niet nodig om te kunnen / leven, eten, / neuken, ademen’ – met die laatste infinitieven donderend gezongen door het solistenkoor.

Eigenlijk hadden Jansen en Nasr het over een opera gebaseerd op een monoloog Nasr schreef een paar jaar geleden. Jansen had ondertussen plannen voor een orkestwerk voor de Zaterdagmatinee voor het jaar 2020, om het ‘collectieve gevoel’ van het begin van de coronaperiode te heroveren. Programmeur Frank Veenstra stelde voor om er iets vocaals van te maken: “En toen dacht ik meteen aan dat essay van Ramsey. Maar die opera gaat ook gebeuren!”

Wrange-paradox

Wat zijn eigenlijk de fundamenten? Nasr: “Voor mij zijn dit de zachte waarden van onze samenleving, die niet in economische termen kunnen worden uitgedrukt. Zorg, onderwijs, cultuur. Juist de dingen die we vaak als ornamenten beschouwen, vormen de basis. Je kunt er een tijdje onzorgvuldig mee omgaan, zoals nu gebeurt, maar uiteindelijk kunnen ze niet tegen verwaarlozing en sloop.”

Het is een bittere paradox dat de leiders die het hardst op de trommels slaan over ‘onze cultuur’ er het minst om lijken te geven. “We houden van onze artiesten”, zegt Nasr, “maar alleen als ze dood zijn en geld binnenbrengen. Rembrandt, Van Gogh. Ook zij zijn ergens begonnen, maar kunst- en cultuureducatie, broedplaatsen, ruimte voor experiment en ontwikkeling – het wordt allemaal gesloopt.”

Jansen: “Ramsey’s essay raakt veel zaken aan, van de evolutietheorie tot de vleesindustrie. De diepere laag eronder is hoe wij als mensen omgaan met de dingen die er echt toe doen. Marktwerking en winstbejag in plaats van zorg voor elkaar en de planeet. Wij zijn het enige dier dat zichzelf vernietigt – dat is een onthutsend feit.”

Om te delen





E-mail de redacteur