„Economische oorlogvoering”. Zo omschreef de voormalige Canadese vicepremier Chrystia Freeland zondag de importheffingen van 25 procent die de Amerikaanse president Donald Trump dit weekeinde afkondigde tegen buurland Canada. „Dit is verraad van Amerika’s beste vriend en bondgenoot”, aldus Freeland, kandidaat om de in maart vertrekkende premier Justin Trudeau op te volgen.
De forse heffingen op importen van de noorderburen, die sinds eind jaren tachtig een vrijhandelsverdag hebben met de VS, vormen „een illegale en ongerechtvaardigde actie”, zei Freeland tegen de Canadese omroep CBC. „Het is belangrijk dat we hard terugslaan.” Volgens Doug Ford, premier van de provincie Ontario, „zullen we elk middel in onze gereedschapskist gebruiken om dit te vergelden.”
De felle reacties van Freeland en Ford zijn typerend voor de verbijstering en woede in Canada over de agressieve maatregel van Trump. Na wekenlange dreigementen stelde de president zaterdag per decreet heffingen van 25 procent in op importen uit zowel Canada als Mexico, de twee grootste handelspartners van de VS – een drastische stap die het startschot vormt voor een continentale handelsoorlog. De heffingen gaan dinsdag in.
Vergelding
Canada stelt als vergelding heffingen van 25 procent in op ongeveer 155 miljard Canadese dollar (zo’n 103 miljard euro) aan importen uit de VS, liet Trudeau zaterdagavond in Ottawa weten, na beraad met zijn regering en provinciale leiders. In eerste instantie zal het gaan om heffingen op 30 miljard Canadese dollar aan Amerikaanse importen. Over drie weken komen daar heffingen op 125 miljard Canadese dollar bij. Het gaat om goederen van levensmiddelen tot kleding en huishoudelijke apparaten.
Dit is verraad van Amerika’s beste vriend en bondgenoot
Trudeau sloeg een ferme diplomatieke toon aan. „Wij willen dit niet, we hebben hier niet om gevraagd, maar we zullen opkomen voor Canada”, aldus de premier. „Ik denk dat de Amerikaanse bevolking begrijpt dat hun belangrijkste uitdaging niet is om ruzie te zoeken met Canada. Als president Trump een nieuw ‘gouden tijdperk’ wil voor de Verenigde Staten”, zei Trudeau met verwijzing naar Trumps inauguratietoespraak, „is een betere weg om met Canada samen te werken, niet om ons te straffen.”
Hij verwoordde daarmee het ongeloof onder Canadezen over het Amerikaanse offensief tegen een trouwe bondgenoot. Ze staan versteld dat de VS hen, na decennialange economische samenwerking, opeens de rug toekeren.
Beide landen zijn, zowel economisch als cultureel, in hoge mate geïntegreerd. In 2023 was met hun onderlinge handel een bedrag van 923 miljard dollar gemoeid. Canada leverde dat jaar 418 miljard dollar aan exporten aan de VS. Bovendien is het land de grootste afnemer van Amerikaanse importen, ter waarde van 354 miljard dollar in 2023, en de belangrijkste buitenlandse leverancier van energie aan de VS, waaronder olie.
Drogreden
Volgens Trump doen Canada en Mexico niet genoeg om de instroom van illegale migranten en drugs, met name fentanyl, tegen te gaan. Maar die motivering wordt in Canada gezien als een drogreden: minder dan 1 procent van illegale migranten en drugs komt de VS binnen vanuit Canada. Niettemin zegde Trudeau in december een pakket maatregelen ter waarde van 130 miljard Canadese dollar (ongeveer 864 miljoen euro) toe om bewaking van de duizenden kilometers lange grens te versterken.
De heffingen, door het Witte Huis gerechtvaardigd als een reactie op een „nationale noodsituatie”, zijn volgens velen dan ook ongepast. „Deze handelsactie tegen Canada is niet de beste manier om samen te werken om levens te redden”, zei Trudeau. De Amerikaanse krant The Wall Street Journal sprak in een commentaar van „de domste handelsoorlog in de geschiedenis.”
De handelstarieven zullen in Canada, de negende economie ter wereld, naar verwachting een recessie veroorzaken. Handel met de VS is de hoeksteen van de Canadese economie; 78 procent van zijn exporten gaat naar de zuiderburen. De economische groei in Canada zal dit jaar mogelijk 2 à 2,5 procentpunt lager uitvallen. De werkloosheid kan volgens ramingen oplopen van 6,7 procent tot 7,5 à 8 procent. Een miljoen banen lopen gevaar. De Canadese dollar zal verder dalen, waardoor importen duurder worden.
Maar ook de VS zullen pijn lijden. In tegenstelling tot wat Trump suggereert, worden de heffingen niet betaald door Canada, maar door Amerikaanse importeurs. Die berekenen hogere prijzen door aan hun klanten, wat zal leiden tot inflatie. Trump beloofde tijdens de verkiezingscampagne juist om die te bestrijden. „De ironie is dat ze zichzelf in de voet schieten door Amerikaanse bedrijven meer te laten betalen voor Canadese bestanddelen van hun producten”, aldus econoom Jim Stanford.
Daarbij loopt vooral de geïntegreerde Noord-Amerikaanse auto-industrie gevaar. Sinds het zogeheten ‘Autopact’ tussen Canada en de VS uit 1965 worden auto’s en onderdelen aan beide kanten van de grens in samenwerking geproduceerd. Daarbij steken onderdelen, halffabrikaten en eindproducten vaak meerdere keren over. Heffingen van 25 procent zullen de prijs van voertuigen drastisch opdrijven.
Howard Lutnick, Trumps beoogde minister van Handel, zei woensdag in de Senaat dat hij wil dat autofabrieken in zowel Canada als Mexico „terugkeren” naar de VS. Dat zou kapitaalinvesteringen van tientallen miljarden dollars vergen van de autoproducenten.
Linda Hasenfratz, topvrouw van Linamar, een Canadese producent van auto-onderdelen, denkt dat de automakers zich tegen de importheffingen zullen verzetten, voorspelt zij. „Dit komt aan op de autofabrikanten. Zij moeten deze kosten ophoesten. Dat kunnen ze zich niet veroorloven.” Flavio Volpe, hoofd van de Automotive Parts Manufacturers Association, een Canadese belangengroep, denkt dat de productie van auto’s in Noord-Amerika op korte termijn zal vastlopen als gevolg van de heffingen, zei hij tegen de CBC. „Niemand in de Verenigde Staten zal nog auto’s of onderdelen maken.”
