Absurdist Ronald Snijders: ‘Als er actie moet worden ondernomen, heb ik weinig nut’
‘Een kleine stap voor cabaretland, een grote sprong voor mezelf.’ Zo beschrijft Ronald Snijders (49) wat hij doet in zijn nieuwe voorstelling Als mens. Voor het eerst vertelt hij waargebeurde verhalen op het podium. Snijders: “Ik was benieuwd: is dat eigenlijk wel interessant?”
Dat is inderdaad even wennen van de man die vooral bekend staat als taalmagiër en absurdist. Na een cabaretgroep in de jaren negentig en enkele jaren achter de schermen als redacteur verwierf hij enige bekendheid met cultprogramma’s De staat van verwarring (2006). In deze show, die hij samen met Pieter Jouke presenteerde, werden conventies van de talkshow belachelijk gemaakt. Terwijl Pauw en Witteman bezig waren op NPO 1, produceerden Snijders en Jouke twee kanalen verderop een talkshow in het donker, een compleet gefluisterde uitzending of een talkshow achterstevoren.
Sinds 2010 maakte Snijders vijf soloprogramma’s in het theater. Zijn zesde, die op 23 oktober in première gaat, is een breuk met zijn eerdere werk. Hoewel Als mens bevat nog steeds vervreemdende schetsen – zoals over een winkel die lampen en koekjes verkoopt – en zijn karakteristieke neologismen ontbreken niet (“Een humorist: een betaald mens die je aan het lachen maakt”), ditmaal staan persoonlijke verhalen centraal. Snijders vertelt over zijn jeugd, studententijd en liefde voor André van Duin.
Waarom wilde je een voorstelling over jezelf maken?
“Mijn laatste optreden zag ik als het eindpunt van een ontwikkeling. Dat was een reeks afzonderlijke scènes. Het leek mij interessant om daarna uit een omgekeerd vat te tappen. Een programma met een duidelijke rode draad: mijn levensverhaal.”
Ik wist niet zeker of het een parodie op cabaret was die draait om een persoonlijk verhaal. Je biografie is eigenlijk heel normaal.
“Het vertellen van waargebeurde levensverhalen is inderdaad wat vrijwel elke cabaretier doet. Maar deze voorstelling is niet bedoeld als parodie. Ik wilde heel graag onderzoeken hoe dat voor mij zou uitpakken.”
In?
“Ik heb een lange aanloop: ik praat over mijn geboorte, schooltijd, studiejaren. Gaandeweg begon ik me af te vragen: is dit wie ik ben? Een samenvatting van wat ik heb gedaan en ervaren? Uiteindelijk gaat de voorstelling over de vraag hoe ik mezelf op het podium kan laten zien zoals ik werkelijk ben. Als mens.”
Dus dat is niet door je biografie te vertellen?
“Dat klopt, want dat is altijd een ontworpen verhaal. Je kunt alleen laten zien wat je werkelijk bent als je helemaal niets vormgeeft. Dat staat haaks op het kunstenaarschap.”
Je vertelt dat je ooit als persoon op het podium stond, toen iemand tijdens een optreden onwel werd.
“Door de onverwachte situatie was ik plotseling niet langer de kunstenaar. Opeens waren het onvermogen en de onhandigheid die ik vaak voel voor iedereen zichtbaar. Als er actie moet worden ondernomen, heb ik weinig aan u. Ik voel me op dit vlak vaak erg ontoereikend.”
Is dat de oorsprong van uw absurdisme? Een ontsnapping naar een andere realiteit omdat mens zijn moeilijk is?
“Toen ik jonger was, tot op zekere hoogte. Maar ik vind het vooral leuk als iets totaal onredelijk grappig is.”
Waarom?
“We zijn getraind om een bepaalde logica te volgen. Uiteindelijk willen we elkaar begrijpen. Het is leuk om daar een spelletje mee te spelen, om fouten te maken. Ik vind het bijvoorbeeld grappig dat mijn eerste woorden in deze voorstelling zijn: ‘Sluit je ogen, kijk niet.’ Terwijl het publiek is komen kijken.”
Sommigen zullen dat flauw vinden, net als jouw taalgrappen.
“Ja, daar wordt op neergekeken. Ik begrijp daar niet veel van. Wat is er mis mee? Het gaat ook over iets: de ontoereikendheid van de taal. Woorden hebben allerlei verschillende betekenissen. Er zijn dus eigenlijk veel dingen mis met het instrument dat we gebruiken om onszelf uit te drukken. Dat is heel grappig, nietwaar?
Als kind werd je vereerd door André van Duin. Is hij de basis van jouw humor?
“Nee, dat zijn meer K. Schippers, Monty Python, Herman Finkers, Jiskefet. Maar ik begrijp nog steeds waarom André van Duin vroeger zo’n enorme aantrekkingskracht op mij had. Het ging over zoiets als een man in een restaurant die niet begrijpt hoe het menu werkt. Dat vind ik interessanter dan tirades over de huidige politiek.”
Waarom is dat interessanter?
“Ik hou van kunst die niet zo duidelijk of uitgewerkt is. Weet je Mijn diner met Andre? Gedurende de film zitten twee vrienden in een restaurant te praten. Als kijker moet je zelf de beelden verzinnen waar ze het over hebben. Ik hou ervan dat je een beroep doet op je verbeelding.”
Hoe probeer je daar inhoud aan te geven?
“Ik zet bijvoorbeeld geen grappige stemmetjes of accenten op. Ik vind het leuker als een ‘normale’ stem een grapje maakt en niet als de stem zelf ook grappig is. Dan kan het publiek beter een eigen beeld van het personage creëren.”
Aan het einde van de voorstelling zingt u een ontroerend lied over uw kinderen. Ik vond het behoorlijk verwarrend om je iets te horen zingen dat je echt lijkt te menen.
“Ik probeer de hele voorstelling te onderzoeken: hoe kan ik als persoon op het podium staan en niet als kunstenaar. Dat liedje is mijn laatste poging. Je hoort mij al stotteren. Dat is voor mij het moeilijkste en meest opwindende deel van de voorstelling. Het komt echt uit mijn hart.”
Bent u bang dat het publiek uw oprechtheid zal wantrouwen?
“Dat zou natuurlijk kunnen. Mijn stijl is om vallen te zetten en schijnbewegingen te maken, zodat mensen zouden kunnen denken dat ik een Marco Borsato-achtig nummer parodieer. Maar dit nummer is niet het verkeerde, maar het juiste. En omdat ik dat eigenlijk nooit doe, is dat ook de verkeerde aanpak.”
