Chopineske onrust en eclectische mix

De bergen van Montana brengen Avdeeva naar een nadenkende Chopin

Veertien jaar geleden won de Russische pianiste Yulianna Avdeeva het beroemde vijfjaarlijkse Chopinconcours in Warschau. De tegenstand was niet gemakkelijk, want ze hield haar landgenoot Daniil Trifonov achter zich. Sneller dan Avdeeva ontwikkelde hij zich tot een sterpianist, met wie hij afgelopen maand optrad Mijn Amerikaanse verhaal: Noord bracht al zijn achttiende album uit. Voor zover dit nog mogelijk is in de klassieke cd-markt, is hij een melkkoe voor het grote label Deutsche Grammophon.

van Avdeeva Chopin-reis is haar achtste album. Haar opnames werden voornamelijk uitgebracht door kleinere platenmaatschappijen. Vijf ervan zijn geheel of gedeeltelijk opgedragen aan Chopin, een componiste met wie ze in veel opzichten verweven lijkt te zijn. Direct na de Russische inval in Oekraïne sprak zij zich uit tegen de agressie van Poetin, in een tijd waarin veel van haar artistieke landgenoten daar niet aan durfden te komen. Net als Chopin – die Polen ontvluchtte voor de Russen – leidt Avdeeva nu een leven in ballingschap met muziek als thuisbasis. Voor haar onthult Chopin in zijn pianostukken de diepste lagen van de menselijke ervaring.

Avdeeva kijkt naar de late werken van de componist, die op jonge leeftijd (39) bezweek aan een verzwakt gestel. Hij schreef ze, zo betoogt de pianist, midden in de natuur. En haar opnames maakte ze in het Tippet Rise Art Center, een ranch in de Amerikaanse staat Montana omringd door de met sneeuw bedekte toppen van de Beartooth Mountains.

Zou het voor een interpretatie verschil maken of een muzikant zich door de drukte van Parijs naar de studio wurmt, een ochtendwandeling langs de zee maakt of de verlatenheid van de bergen opzoekt? U bent geneigd om ja te antwoorden.

De Chopineske onrust blijft voelbaar in de Polonaise-fantasie in van Derde Sonatemaar klinkt nu minder dramatisch en scherp dan de Preludesdie Avdeeva tien jaar geleden opnam. Haar spel heeft echter nog steeds een helderheid die ervoor zorgt dat geen enkele noot overstemd wordt. Ze weet een mooie balans te vinden tussen details en het grote geheel.

Chopins favoriete vormen zijn er: de nocturne, de polonaise, de mazurka, maar het epicentrum van het album is het vierstemmige Derde Sonate. En vergeleken met sommige andere uitvoeringen is Avdeeva een toonbeeld van bedachtzaamheid. De pianist benadert de ‘strijd’ tussen licht en duisternis die Chopin eerder filosofisch dan vanuit ervaring beschrijft. En misschien doet die aanpak denken aan de woorden van Chopin zelf, dat aan het eind van de dag – als alle noten door je handen zijn gegaan – eenvoud de bekroning is.

Joost Galema

---

Nubya Garcia vaart mee op kolkende jazzstromingen

Je voelt het ergens midden in het album van tenorsaxofonist Nubya Garcia (33). Je vergeet op te letten, je laat je meeslepen zonder er zelfs maar aan te denken. Er is sprake van overgave aan de jazzstroming, zoals raften op een turbulente rivier, stroomversnellingen en ‘kokende potten’, de zones vol turbulentie.

Is het de ritmische opwinding bij de rustige tenorlijnen in een stuk als ‘The Sheer’? Of zijn het de bedwelmende strijkersarrangementen van de Britse Chineke! Orkesteren, dragen of optillen of dienen als rustpunt in de aanloop naar energiekere stukken? Het illustreert in ieder geval de uitersten van Nubya Garcia Odyssee – een indrukwekkend tweede album dat even rusteloos als rustgevend is.

Garcia, opgegroeid in de Londense wijk Camden Town, is sinds haar tiende ondergedompeld in jazzmuziek. Ze speelde de jazzalbums van haar ouders, maar als tiener genoot ze vooral van de jazzlessen in het Londense jongerencentrum Tomorrow’s Warriors. Daar vormden jonge muzikanten een hechte muziekfamilie.

Ze speelde eerst altsaxofoon, maar op twintigjarige leeftijd stapte ze over op tenorsaxofoon. Iedereen die haar live heeft zien spelen, weet wat een stoere uitstraling ze geeft: niet alleen is er haar zelfverzekerde, felle speelstijl, geïnspireerd door tenorkolossi uit het verleden – ze weet heel goed op wiens schouders ze staat. Maar ze is ook een opvallend podiumbeest, met haar lange dreads en veelal wijde outfits, die weet wat ze wil en hoe ze dat wil uiten.

Was Garcia’s debuutalbum Bron anno 2020 al een eclectische mix van breed beïnvloede urban jazz vol grime, garage en dub gecombineerd met haar Afro-Caribische roots, de nieuwe Odyssee is nog meer. De leider in de Britse jazzscene, die steeds grotere zalen trekt, neemt deel aan een groots muziekverhaal vol verborgen plots.

Vier jaar lang werkte ze aan het album waarop ze haar talent voor componeren en arrangeren de ruimte gaf. Ze kiest een meer spiritueel jazzpad, maar geeft ook uiting aan haar groeiende liefde voor klassieke muziek. En om de diversiteit in haar muziek te onderstrepen, koos ze voor het Britse Chineke! Orchestra, een van de weinige zwarte en etnische minderheidsorkesten in Europa.

Odyssee is een prachtige en artistiek spannende verkenning op het pad van de orkestrale jazz. Artistieker ook, wat niet voor iedereen meteen een toegankelijke aanpak is. Maar Garcia laat je niet bungelen en alles heeft logica. Zo komt de opening, het geladen ‘Dawn’ met de klaaglijke zangstem van Esperanza Spalding, wat stijfjes over. Maar direct daarna ontvangt het titelstuk ‘Odyssey’ met wijde armen in een warme stroom, wat qua sfeer eigenlijk best wel mooi aansluit bij de opening.

De combinatie van jazz en strijkers brengt het gevaar van slaperigheid met zich mee. Maar je voelt vooral de meerwaarde, bijvoorbeeld in ‘Met Andere Woorden, Wonen’. Garcia trekt mooie lijnen, heeft prettige melodieën en de spaarzame, rustig gespeelde noten zorgen voor filmische stukken (‘Clarity’).

Zijn haar lekkere, luie dub-vibes van de straat helemaal verdwenen? Nee. Voor ‘Triumphance’ schakelt ze helemaal terug naar ronde, gelobde tonen, met een vuist in de lucht.

Amanda Kuijper

Ook uit

KNAL
Wasbeer – Het is wat het is

De Zeeuwse band Racoon zingt op het nieuwe album weer in het Engels en dat klinkt goed. De Beatles-achtige melodieën, de jongensachtige stem van Bart van der Weide die ook pijnlijk kan schreeuwen en de veelal akoestische gitaren zorgen hier voor een zachte muziekstijl. Het album bevat twaalf nummers die snel bekend in de oren klinken maar altijd verrassen met een onverwachte drumpartij of melodieuze twist. (Hester Carvalho)

Punk
Amyl en de Sniffers – Cartoon-duisternis

Tweederde woedend, een derde kalm, dat is de verhouding op het nieuwe, derde album van de Australische Amyl en The Sniffers, onder leiding van macho-frontvrouw Amy Taylor. Hierdoor ontstaat een wervelend feest zoals in ‘Chewing Gum’ en af ​​en toe rust, in ‘Big Dreams’ en ‘Tiny Bikini’. (HC)

Dans
Kariboe – Honing

Van kraut tot hiphopbeats en psychedelische doolhoven: elk Caribou-album verrast met een nieuw geluid. De nieuwste lijkt vooral een vrolijke houseplaat vol knipoogjes en gastartiesten te zijn. Totdat je beseft dat al die zangers en zelfs een rapper dezelfde timing hebben als Caribou-meesterbrein Dan Snaith: hij heeft AI op zijn stem losgelaten. Benieuwd hoe lang deze truc zal duren. (Ralph-Hermen Huiskamp)

Lawaai/metaal
Chatstapel – Coole wereld

Over brute ritmewisselingen, industriële jammerende bassen en atonale gitaarpiepjes mompelt, raast, zingt of schreeuwt Raygun Busch alle zelfhaat en wanhoop uit zijn droevige ziel. Die vervreemdende cocktail maakt Chat Pile tot een van de meest eigenzinnige en opwindende hardgitaarbands van dit moment. Net als het overweldigende debuut Gods land (2022) klinkt Coole wereld fel, wanhopig, onhandig en vooral: intens ongemakkelijk.
(Frank Provoost)

Klassiek
Octavie Dostaler-Lalonde & Postscriptum – Geminiani: Cellosonates

De Canadese celliste Octavie Dostaler-Lalonde – woonachtig in Nederland – vindt op prettige wijze haar eigen weg in de oude muziek. Haar debuutalbum Van Mannheim tot Berlijn viel vorig jaar op. Toen liet ze de cello piccolo glanzen. Nu onderzoekt ze met evenveel overtuiging de cellosonates van de Italiaanse barokcomponist Francesco Geminiani. (JG)

Om te delen





E-mail de redacteur