Nelis Oosterwijk stierf in 1974, een jaar voordat, in 1975, de ‘Henk Sneevlietstraat’ werd afgeleverd in de Verzetsheldbuurt in Rotterdam, een straatnaam waarvoor hij al jaren een gemeenteraadslid was geweest. Geboren Rotterdammer Henk Sneevliet, zijn grote held en voorbeeld, werd neergeschoten op 13 april 1942 in Camp Amersfoort.
Nu, vijftig jaar later, is er een kunstwerk geweest in die straat waarop beide zijn vereeuwigd. Het is een foto -assemblage van een verkiezingsmanifestatie, het werk is bevestigd aan de blinde zijwand van een hoekhuis. Je ziet een groep mannen, met hun petten kunnen het werknemers zijn, maar er zijn ook veel met een jas en een das, die voor een gebouw staan met tientallen banners en een groot bord. ‘Kiest Sneevliet uit de cel, lijst 32‘, is de tekst op de banners en het bord. Het is duidelijk dat de mannen poseren, ze kijken allemaal recht in de camera.
De originele foto van de manifestatie die de foto-montage is gebaseerd, dateert uit 1933. Er zijn Henk Sneevliet (1883-1942) en Nelis Oosterwijk (1906-1974) zijn beide niet aan.
Henk Sneevliet, partijleider van de Revolutionaire Socialistische Partij (RSP), was op dat moment een gevangenisstraf van vijf maanden voor opPruiing. Later lijst 32 bereikte één stoel, Sneevliet was lid van het Huis van Afgevaardigden van 1933 tot 1937.
Nelis Oosterwijk staat niet op de originele foto omdat hij de fotograaf was, althans dat is waarschijnlijk. Hij kan niet worden gevonden bij de demonstrerende mannen, terwijl Oosterwijk in 1933 een prominent lid was van de (vrijgegeven aan de RSP) Revolutionary Youth Association.
Ze staan allebei op de fotomontage, de maker heeft ze aan de foto toegevoegd. Henk Sneevliet voor de demonstranten, twee keer zo groot als zij, een jas over de arm. Een dunne rode lijn wordt om hem heen getrokken, als een potlood. En boven de groep mannen leunt een jonge man nu uit een raam op de eerste verdieping, hij kijkt ook recht in de camera. Die jonge man is Nelis Oosterwijk.
Het kunstwerk werd onthuld op 31 oktober 2024. Creator en Maker is visuele kunstenaar Nelis Oosterwijk (80), zoon van. Kleinzoon Lenny Oosterwijk (55), ook beeldend kunstenaar, hielp met de fotomontage en regelde de onthulling.
Nelis Oosterwijk (rood shirt, 80) en kleinzoon Lenny Oosterwijk (Zwart jas, 55).
Over die onthulling Ongeveer vijftig geïnteresseerde mensen kwamenLokale bewoners hadden buiten stoelen gezet voor ouderen die niet lang konden staan. Zoals Ellen Santen (84), stap -kleine dochter van Henk Sneevliet, leunde ze op een rollator toen ze zijn levensverhaal vertelde. “Toen ik werd geboren, waren hij en zijn vrouw al verstoppen, maar hij kwam naar het ziekenhuis om me te zien, hij had een lange baard achtergelaten en werd niet herkend,” begon ze.
Henk Sneevliet, haar verhaal was, was een activistische politicus en vakbondslid als communist, hij was lid (of oprichter) van verschillende revolutionaire partijen en vakbonden. Van 1924 tot 1940 was hij voorzitter van het National Work Secretariat (NAS), een militante vakbond die werd verboden aan het begin van de oorlog. Het gebouw op de foto is het kantoor van de Rotterdam Department van de NAS.
Hij was ook internationaal toegewijd. In het Nederlandse Oost-Indië was Henk Sneevliet mede-oprichter van de Indiase democratische vereeniging (de latere ‘Communistische Partij van Indonesië’) in 1914. In China ontmoette hij de jonge Mao Zedong in 1921, toen hij daar hielp met de oprichting van de Chinezen Communistische partij. En in de Sovjet -Unie kende hij Stalin en Trotsky, Sneevliets derde vrouw (hij trouwde vier keer) was Russisch. Na de overname van de macht van Stalin in 1927 was hij overtuigd ‘Trotsdash’. Later, van 1940 tot 1942, was hij in het verzet, ‘Marx-Lenin-Luxemburg-front’ werd de verzetsgroep genoemd.
Henk Sneevliet was een activistische politicus en vakbondslid als communist van het eerste uur
De Duitsers arresteerden Henk Sneevliet op 6 maart 1942. Een maand later werd hij neergeschoten. “In zijn afscheidsbrief,” besloot Ellen Santen haar verhaal, “schreef hij:” Dag mijn lieve kleine meisje, dag lieverd. “
Het is een paar weken na de onthulling van het kunstwerk. We zijn in de studio van Nelis Oosterwijk, op de eerste verdieping van de kunstgalerij van zijn zoon Lenny, Galerij zonder titel In Rotterdam Noord. Tegen zijn stoel, de stok die hij tijdens het lopen gebruikt, had hij hem ook bij zich. Op een dienblad twee kopjes koffie, van onderaf ontvangen. Overal in de studio is er en hangende kunst, hier en daar denk je dat je zijn vader herkent in een kunstwerk. Een portretfoto van Leon Trotski hangt aan een van de muren.
Nelis Oosterwijk’s father – he is named after him – was also in Camp Amersfoort, and then still in camp Vught, but was released in 1944. Nelis Oosterwijk: “And when he came out of the camp, he asked about his hero:” How Zijn Sneevliet? “Hij had geleerd dat het was gearresteerd, maar wist niet dat hij al was geëxecuteerd. En hij wilde hem indien mogelijk helpen. Dat was meestal mijn vader: dat hij niet eerst aan zichzelf dacht, maar aan zijn kameraad. “
Zijn vader, zegt hij, was een huisschilder van beroep, maar werd al snel een professionele vakbondsbeheerder. In de studio is er een foto waarop je zijn vader ziet zitten achter een tafel van de Independent Association of Business Organisations (OVB), een vakbond met grote aanhangers in de haven, die hij opgericht, gedeeltelijk opgericht na de oorlog. “Veel van die mensen kwamen elkaar thuis ontmoeten, de trotskyisten waren slechts een kleine groep. Toen hoorde je ze over politiek praten over campagne.”
Na de oorlog werd de vader van Nelis Oosterwijk lid van de PSP (die later in Groenlinks zou gaan). “Ja, vreemd: ze waren pacifistisch in plaats van revolutionair. Maar mijn vader legde toen uit dat zij de enige partij waren die zowel links-socialistisch als tegen de atoombom waren.” Van 1966 tot 1970 was zijn vader in de gemeenteraad van Rotterdam, ” Dat was de tijd die hij voorstelde om een straat te bellen na zijn geweldige voorbeeld. “
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/02/14113511/data127707164-587d72.jpg)
Hoe politiek was uw opvoeding?
“Het was enorm politiek. Mijn ouders waren achtergelaten -mensen die hun kinderen naar hun helden noemden. Mijn oudste zus heette Rosa, naar Rosa Luxemburg. Dochter van Leon Trotsky. .
Waarom moest dit kunstwerk nu komen?
“De belangrijkste reden is: ik ben nog steeds een linker -Wing -jongen, net als mijn vader en zijn helden. Dat verleden van de linker -wing beweging voordat de oorlog in mij is. Maar het is ook in deze stad, wat een arbeiders is ‘Stad. En een stad moet zijn verleden kennen.
Een rood verleden? Heb je daarom een rode lijn ondertekend in de fotomontage voor het silhouet van Henk Sneevliet?
‘Ik trok het als een herinnering aan de vader van Ellen Santen, Sal Santen. Dat was ook een echte trotsjas, net als mijn vader. Hij kwam veel thuis en had vaak een rood potlood met hem: hij was een stenograaf in De vrije mensen, Daarvoor gebruikte hij het. Het was een zeer vriendelijke, zachte man. Hij had vaak een geschenk voor de kinderen met hem. Hij liet me soms met dat potlood spelen. “
Schrijver Sal Santen (1915-1998) was joods, Bijna zijn hele familie stierf in de oorlog. Hij werd zelf gespaard door zijn gemengde huwelijk, Santen was getrouwd met een stiefdochter van Henk Sneevliet, Bep Blaauw. Santen schreef het boek over Henk Sneevliet in 1971 Sneevliet, rebel.
Zijn dochter herinnerde zich dat verleden bij de onthulling van het kunstwerk. Ellen Santen: “Op 10 april 1942 namen mijn moeder Bep en ik afscheid van ‘oom Henk’, zoals we hem noemden. Ik was slechts anderhalf jaar oud. Mijn vader Sal mocht Henk Sneevliet niet bezoeken omdat hij was joods. ”
Nelis Oosterwijk ging ook in de politiek, net als zijn vader en zijn held. Vanaf 1982 was hij gemeenteraadslid voor de PSP. Later werd hij directeur voor Groenlinks in de gemeente Feijenoord. Nelis Oosterwijk: “Van dat werd ik partijlid, en dat was onmiddellijk op de leeftijd van achttien, ik ging met mijn vader naar vergaderingen en congressen. Op een gegeven moment spraken zowel mijn vader als ik op zo’n congres. In 1970 bereikte de PSP geen stoel in Rotterdam, toen moest mijn vader de gemeenteraad verlaten. De PSP kreeg er pas weer een in 1982, twaalf jaar later. En toen was ik de partijleider. Maar mijn vader heeft dat niet meer ervaren.
“Ik heb altijd gevonden: als kunstenaar ben je bezig met jezelf, niet als politicus. Je hebt wel je eigen politieke ideeën, maar je bent druk voor de gemeenschap, je probeert dingen voor mensen te krijgen. En dat is leuk, ik Kijk terug op mijn tijd als bestuurder met tevredenheid.
Dit kunstwerk is een beetje van beide, toch? Kunst en politiek?
“Ja, hier komt het samen. Dat is de eerste keer. Ik dacht altijd: de samenleving verandert je door actieve strijd, niet door kunst te maken. Maar politiek en kunst sluiten elkaar niet uit.”
En de derde generatie? Hoe is het gegaan? “Politiek was altijd aanwezig in zijn jeugd, zegt Lenny Oosterwijk Beneden Galerij zonder titel. “En niet alleen bij ons thuis, maar ook in de rest van de familie. Tante Saskia zat in de commissie Nicaragua, ze nam me mee als een zeventienjarige jongen. We waren samen in de Bouwbrigade, ik was de jongste van de hele groep. Ik ben er al twee maanden, we hebben er een gebouwd Casa gemeenschappelijk. Als kind kwam ik vaak naar het Allende Center, dat had je hier. En we gingen naar demonstraties met mijn ouders – tegen de oorlog in Vietnam, tegen kernwapens. “
Ben je ook naar vergaderingen van de gemeenteraad gegaan?
‘Nee, niet. Maar ik herinner me de installatie van mijn vader als gemeenteraadslid, toen was ik dertien. Dat was in 1982, hetzelfde jaar dat Janaat naar het lagere huis kwam met het centrumfeest. We liepen over de Coolsingel, ik liep een beetje achter mijn ouders en mijn zus, en ik zag zo’n sticker uit het centrumfeest, dat ik altijd traceerde – dus ik begon dat nu te doen. Voor mij. Mijn vader besefte het, liep terug en tilde vervolgens een van die gasten op: “Blijf weg van hem, jij!”
“Ik heb natuurlijk een raadsvergadering meegemaakt, natuurlijk, mijn vader zou goed kunnen debatteren toen je zag. En ik hoorde ooit een band van mijn grootvader, dat was een zeer inspirerende spreker. Het was een lieve, zachte man, maar wanneer Hij begon te debatteren dat hij vurig werd.
Je hebt deelgenomen aan het kunstwerk. Voor wie is het? Voor je vader, je grootvader, de stad, socialisme?
“Het is een som, dingen zijn samen gestroomd: mijn vader en mijn grootvader, hun verleden, activisme. ‘Was Nelis Oosterwijk je grootvader? Dat was een held!” Hoor ik soms. Mensen weten nog steeds dat als er onrecht was, hij ertegen stond. Maar op dit moment ben ik het meest blij voor mijn vader, dat hij dit weet te realiseren. ”
