De groendenkers in dit Brusselse pand houden de moed erin: ‘Het is klappen vangen en weer opstaan’

De richtlijnen voor duurzaamheidsrapportages, maatschappelijk verantwoord ondernemen en groene taxonomie, waarin is vastgelegd welke investeringen als duurzaam mogen worden beschouwd en welke niet, zijn daarin vereenvoudigd en afgeschaald. Duurzaamheidsrapportages worden met 80 procent verminderd, de ‘antiwegkijkweg’ (over maatschappelijk verantwoord ondernemen) gaat vooralsnog alleen gelden voor de allergrootste bedrijven. Het Parlement stemde deze maand in Straatsburg, in navolging van het voorstel van de Commissie, vóór het zogenoemde ‘stop-the-clock’-voorstel, waarbij het breder van kracht gaan van de duurzaamheidswetgeving met twee jaar wordt uitgesteld.

De Green Deal was het Man on the Moon-project van Europa. Geen vergroeningsagenda, maar een groeiagenda

„Het is een dunne strategie”, zegt Gerben-Jan Gerbrandy, Europarlementariër voor D66, vanuit zijn kantoor in Straatsburg. „Zeker op het vlak van duurzame energie. Zo blijf je nog langer afhankelijk van fossiele brandstoffen, en die hebben we ook nog eens zelf niet, die komen ergens anders vandaan.” Gerbrandy vervolgt: „De Green Deal was het Man on the Moon-project van Europa. Geen vergroeningsagenda, maar een groeiagenda. Laten we iets verder kijken dan Rusland, wat bedreigt ons echt op termijn? Dat is klimaatverandering. En dan blijkt ook nog – even los van Antarctica of het Noordpoolgebied – dat Europa het hardst opwarmt in de hele wereld.”

In de zeven verdiepingen tellende groene hub aan de Handelsstraat wisselen kantoorruimtes en afgesloten vergaderkamers elkaar af. Vrijwel alle wanden zijn van glas, waardoor veel licht binnenvalt dat wordt opgevangen door kamerplanten. Bureaus en ‘telefooncellen’ zijn wit. Het plafond op de begane grond is daarop een uitzondering, en vormt een rode strook.

Het doet denken aan een rood lint, aan de veelgehoorde Brusselse uitdrukking cutting the red tape – jargon voor ‘minder bureaucratie’. Die heersende mentaliteit an sich is het probleem niet, vinden de groendenkers hier. Het is de manier waarop de regelgeving wordt teruggedraaid die „niet wordt gewaardeerd”. Ursula Woodburn, directeur van de Europese tak van denktank Cambridge Institute for Sustainability Leadership [met onder meer Unilever, Microsoft, IKEA en Google als leden], legt uit: „Veel van de bedrijven die aanzienlijk werk hebben verricht op het gebied van de duurzaamheidsrichtlijnen, maakten geen deel uit van het proces.”

Ze vervolgt: „Er is nog altijd verwarring over de nieuwe koers. Ook zijn er zorgen over een gelijk speelveld, nu de plichten niet voor iedereen gelden.” Woodburn geeft aan „af te wachten” welk geld waarvoor wordt vrijgemaakt. „Het is een herverpakking van eerder geld. Beleidsstabiliteit is nu, meer dan ooit, cruciaal voor onze industrie.” De hub is voor haar – „vooral nu we ons in een politiek moeilijke wereld bevinden” – een geweldige plek, „omdat je het gevoel hebt dat je gebruik kunt maken van de kennis in de rest van de hub”. Ze besluit: „We moeten allemaal samenwerken en de juiste allianties vinden, om zo positieve verandering te stimuleren.”

‘Een kans voor Europa’

Op de begane grond van het pand hangt een afbeelding van kleine vissen die worden opgejaagd door een grote vis. Eronder staat de tekst ‘do not panic’, gevolgd door ‘organize’, met de afbeelding van een grote school kleine vissen die samen één grote vis vormen. De grote vis van het plaatje erboven is even groot gebleven, maar wordt nu opgeslokt door de school visjes.

Europa is cooler dan het ooit is geweest, het staat voor meer dan waar het ooit voor heeft gestaan: laten we vooral saai, voorspelbaar en democratisch blijven

Het is volgens oprichter Vriesendorp „de hub in essentie”. „Hoe erg we ook in paniek zijn, van het wegdraaien van groendenken tot het huidige Amerika: we moeten niet vergeten dat dit een kans is voor Europa.” Vriesendorp is ook eigenaar van consultancybedrijf #SustainablePublicAffairs, vijf jaar geleden opgericht. Het bedrijf had in de Green Deal-jaren de wind mee en breidde uit tot zo’n 25 man. „We gaan ons tien- of twintigjarige jubileum ook halen”, zegt Vriesendorp vol ‘Euro-optimisme’. „Europa is cooler dan het ooit is geweest, het staat voor meer dan waar het ooit voor heeft gestaan: laten we vooral saai, voorspelbaar en democratisch blijven”. Glunderend: „En dat speelt zich allemaal af op deze vierkante kilometer” [de hub bevindt zich op een steenworp van de Europese Raad, de Commissie en het Parlement].

„Europa heeft alle ingrediënten die het nodig heeft om een leider te zijn in de volgende economie: talent van wereldklasse, topklasse R&D [onderzoek en ontwikkeling], een bloeiend cleantech [groene technologie] ecosysteem en een vooruitstrevende regelgeving”, stelt ook Niklas Adalberth, oprichter van de Norrsken stichting – bekend als mede-oprichter van online betalingsdienst Klarna. Vriesendorp is blij met het Zweedse Norrsken aan boord – met vergelijkbare ‘houses’ in Stockholm, Barcelona en het Rwandese Kigali. „Willen we de volgende stap maken op het kruispunt van duurzaamheid en democratie, dan moeten we de taal spreken van de mensen die we willen beïnvloeden – met een gebouw dat professionaliteit uitstraalt.”

Aurelia Leeuw, directeur in Brussel van Opportunity Green

En dat trekt aan. Zo verruilde Sacha Muller recent het consultancyleven voor een rol als directeur van Cleantech for Benelux, met een bureau aan de Handelsstraat – na een poging bij de verkiezingen van 2024 om voor Volt in het Europarlement te komen. „We zijn een coalitie van investeerders en techpioniers – onder meer TechLeap is bij ons aangesloten. Onze voornaamste missie is het sneller kunnen laten opschalen van dit soort bedrijven, om uiteindelijk net zero [onder de streep nul CO₂-uitstoot] te kunnen halen in 2050.” Saillant detail: Cleantech for Benelux wordt grotendeels gefinancierd door Amerikaans geld, bijvoorbeeld via een subsidie van Breakthrough Energy, in handen van Bill Gates. „Dat is onze volgende missie: Europees geld aantrekken.” Muller: „Er is heel veel belangstelling vanuit Nederland en België, de eerste Nederlandse geldschieter is al aan boord: CarbonFix.” 

Op de vierde verdieping komt Aurelia Leeuw terug van een ‘lunch and learn’ over hennep. Leeuw is directeur in Brussel van Opportunity Green, een Engelse ngo die zich richt op het vergroenen van de lucht- en scheepvaart, veelal door e-fuels te promoten. „Prima te gebruiken als isolatiemateriaal in de bouw. Niet helemaal mijn onderwerp, maar de lunches en andere evenementen bieden goede netwerkkansen.” Ze vervolgt: „De helft van de tijd, als ik bij een interessant rapport denk: wie heeft dat geschreven, dan blijkt het iemand uit hetzelfde gebouw te zijn. Dan is een koffie zo geregeld.” 

Handelen in de schaduw van Trump

Hoewel het Brusselse industriedenken hier wordt aangemoedigd – „zonder competitief karakter in de economische zin houdt duurzaamheid snel op”, aldus Vriesendorp – zijn de zorgen over het in stand houden van de klimaatdoelen voelbaar.

D66-Europarlementariër Gerbrandy: „Eurocommissaris Hoekstra denkt na over meer flexibiliteit ten aanzien van het 2040-doel [om de vervuiling door broeikasgassen tegen 2040 met 90 procent terug te dringen], terwijl het Europese wetenschappelijke comité een 90 tot 95 procent reductie adviseert voor 2040. Dit is een zeer ernstige afzwakking van de klimaatambities, want hiermee verlaat je ook het pad van de wetenschap.”

„Een klap”, vindt ook e-fuelvoorvechter Leeuw. De zoveelste. „We gingen van klimaatman Timmermans in de EU naar handelen in de schaduw van Trump.” Maar, stelt ze onverschrokken: „Het is klappen opvangen en weer opstaan, op zoek naar mogelijkheden. Dat zit in ons dna. Je gaat niet voor een ngo werken als je niet gelooft in verandering.”

Ook oprichter Vriesendorp blijft strijden met zijn ‘hub’: „It’s up or out. Als Europa wil groeien, hebben we een podium nodig voor rolmodellen, een spotlight op succesverhalen en een ruimte om coalities te vormen die de toekomst vorm zullen geven.”

Delen





Mail de redactie