Diederik Ebbinge maakt ironievrije musical over de Jordaan: ‘Ik wil de harten van mensen verzachten’

Nee, deze keer gaat Diederik Ebbinge niemand voor de gek houden. De musical die hij maakt zal oprecht zijn. ‘Schoon tot op het bot’, zegt hij. Dat is moeilijk te geloven van iemand die uit gelijke delen dubbelzinnigheid, ironie en knipogen lijkt te bestaan. Van een man die carrière maakte als lid van cabarettrio De Vliegende Panters, bekend werd als meester Anton in de comedy tv-serie De luizenmoederis de presentator van de satirische mediashow Promenade en was eerder dit jaar schrijver en regisseur van de satirische tv-serie Koningshuis de Musical. Maar muzikaal Onze Jordaandie hij schreef en regisseerde, bevat geen dubbele betekenis, benadrukt hij.

“Ik wil de harten van mensen verzachten”, legt hij uit in de oefenruimte op een industrieterrein in Amsterdam-Zuidoost. “Ik wil dat de tranen over mijn wangen stromen.”

Dat moet gebeuren met een verhaal waarin Ebbinge de veranderingen in de Jordaan sinds de oorlog schetst. De centrale figuur is Greet, die in een verzorgingshuis woont, maar wier leven in de Amsterdamse volkswijk in flashbacks wordt getoond: de dood van haar man, de ruzies met haar zoon en alle vrienden die naar omliggende steden verhuizen. Het wordt verteld met een mix van Italiaanse en Amsterdamse liedjes.

Redenen genoeg om deze musical te willen maken, zegt Ebbinge. “Het theater trok mij weer. Tien jaar geleden was ik invaller in de Nevelsmuzikaal en dat was heerlijk. Zo’n grote show maken leek mij fantastisch. Ik hou ook van Italiaanse opera en ik hou van de muziek van Johnny Jordaan, Tante Leen en Willy Alberti. Die genres zijn verwant. Eigenlijk komt het Amsterdamse lied rechtstreeks voort uit het belcanto uit de Italiaanse opera. Veel mensen weten dat niet, dus daar wilde ik iets mee doen. En verder werd ik geïnspireerd door mijn schoonouders, zo’n geëxporteerd Amsterdams gezin. Ze zaten in een koor in Amsterdam en gingen daarna zingen in Castricum, zoals zoveel ex-Amsterdammers. Er is een ongelooflijke dichtheid aan Italiaanse operakoren in een ring rond Amsterdam.”

Lees ook

Diederik Ebbinge: ‘Wat een slechte tijd is dit man’

Houd je van het levenslied?

“Ik ben het meest fan van Willy Alberti. Zijn ‘De Buurt’ is zo’n mooi nummer, zo mooi melancholisch van melodie. Dat is een echt niveau. Hij wilde operazanger worden, maar daar had hij gewoon de stem niet voor, vertelde Opera Pietje mij.”

Wie is Opera Pietje ook alweer?

“Een fenomeen. Een belcantoliefhebber uit de Jordaan die in de jaren ’70 en ’80 radioamateur was bij 27MC, met een programma over opera. Daar luisterden veel mensen naar, later ook tijdens zijn programma op STAD Radio Amsterdam en Radio Noord-Holland. Hij is inmiddels overleden, maar ik ben bij hem op de koffie geweest om het onderzoek te doen.

“Eén scène in de musical is letterlijk een verhaal dat hij vertelde. Vroeger had hij een grammofoon in het open raam in de Jordaan staan. Toen schalden de aria’s door de Lindenstraat, waar hij woonde. Na een uur namen de buren het over. De hele dag was er Italiaanse opera in de buurt.

“Veel van de musical is waargebeurd. Ik heb de scène gezien waarin ambtenaren, die komen praten over de renovatie van de wijk, het café uit worden gejaagd in een aflevering van Andere tijden. Ook de woede over de Stopera is historisch. Opeens kon je niet meer voor een rijke dollar naar de opera, omdat de prijzen vertienvoudigden. Toen riepen ze al dat de koude stront van de Labour-partij hielp de stad te vernietigen.” Na een bulderende lach: “Het gaat al een halve eeuw mis tussen het volk en die partij.”

Houd je van Italiaanse opera?

“Ik houd van klassieke muziek. Italiaanse opera is vaak neerbuigend, volkomen onterecht. Ik snap het: het is groots en meeslepend, het gaat allemaal door en door, de emotie wordt aangewakkerd. Maar dat is eigenlijk prachtig. Ik ben ook een grote Bach-fan, weet je? Bach raakt mij tot in het diepst van mijn ziel. Maar je kunt mij ook midden in de nacht wakker schoppen voor een Puccini-opera.”

Spreekt die emotie jou aan?

“Ja, omdat het appelleert aan sentiment, aan melancholie en melancholie. Het zijn onverholen emoties. Fijn dat er een genre bestaat dat zo genadeloos teveel durft te zijn. Daar kan ik in baden.”

Hoe heb je de muziek gekozen?

“Het hele repertoire van Willy Alberti, Tante Leen en Johnny Jordaan heb ik zes à zeven keer beluisterd. Jeroen Sleijfer heeft de arrangementen gemaakt waarin je belcanto hoort en hun liedjes in elkaar overvloeien, zodat je begrijpt dat ze uit elkaar voortkomen.

“Je hebt van die liedjes als…” Ebbinge zingt: “Jajem, jajem, jajem moet er zijn.” Dat is letterlijk, zegt hij, en zingt nog eens: “Jammo, jammo, ncoppa jammo, ja.” “Dat komt uit ‘Funiculì Funiculà’, een Napolitaans volksliedje. De melodieën van Willy Alberti zijn afkomstig uit het belcanto. Voor mij gaat de voorstelling over die invloed.”

‘Die lokale zelfverheerlijking in de Jordaan is niet zo interessant’

Meer dan de Jordaan?

“De Jordaan van vroeger is enorm geïdealiseerd en geromantiseerd. Gedeeltelijk gelijk, maar kijk eens wat er met Johnny Jordaan is gebeurd. Hij werd praktisch de buurt uit gejaagd toen hij homoseksueel bleek te zijn. De buurt was dus niet zo gastvrij en tolerant.

“Dat zie je nu nog steeds, in de reacties op sociale media onder één na van de producent van deze voorstelling.” Ebbinge in plat Amsterdam: “Het wordt allemaal weer fake. Met die nep-Amsterdammers die Amsterdam proberen te spreken.”

In zijn eigen stem: “Die lokale zelfverheerlijking is niet zo interessant. Wat ik wil laten zien is hoe de wereld in beweging is. Hoe alles verandert. Hoe het Amsterdamse lied niet Jordaans is, maar Italiaans, van de Italiaanse migranten die daar ooit als paupers arriveerden. De Jordaan was een enorme migrantenwijk. De bewoners kwamen uit heel Europa.

“Na de oorlog begon de uittocht. Men koos voor huizen met warm stromend water en riolering. De Jordaniërs vertrokken naar Zaandam, Purmerend, Almere, Lelystad. Ze gingen op zoek naar een beter leven. Daarom heet de musical niet ‘Bij ons in de Jordaan’, zoals Johnny Jordaan zingt, maar ‘Onze Jordaan’. Die ervaring is van ons allemaal. De hele wereld is in beweging.”

En dus heeft Greet een Turkse mantelzorger in het bejaardentehuis?

“Er is onmiskenbaar een groot aantal verpleegkundigen van Turkse of Marokkaanse afkomst werkzaam in de gezondheidszorg. Maar dat zijn gewoon Amsterdammers. Of autochtone Amsterdammers dat nu leuk vinden of niet.”

Oude Greet is zo’n Amsterdammer die er niet van houdt.

“Uiteindelijk blijken ze meer gemeen te hebben dan dat ze van elkaar verschillen. Alles komt goed. Ik ben een satiricus, maar het leek mij prachtig om een ​​boog te creëren die de hele avond als een tranentrekker doet voelen.”

Greets koor, voor haar een heilige eenheid, valt uiteen. Wat maakt een koor zo bijzonder?

“Het is een hele leuke gemeenschap. Het is harmonie, letterlijk en figuurlijk. Het is eigenlijk alles wat leuk is aan het leven en het omgaan met mensen.”

Moeten mensen zin hebben om zelf een liedje te zingen?

“Ideaal. Zingen is goed voor je levensgeluk. Er zouden veel meer mensen moeten zingen. Ik presenteer Top 2000 a GoGo en dan zie ik hoe gelukkig muziek mensen maakt. Ik hoop ook dat deze musical mensen samenbrengt.”

Diederik Ebbinge kiest voor verbinding?

“Ik schaam me er niet voor. Niet voor niets wordt het woord vaak gebruikt. Verbinding ja! In godsnaam!”

Lees ook

Over tenor Peter Gijsbertsen uit Ebbinge’s Jordaan musical

Om te delen





E-mail de redacteur