Gavin & Stacey: The Finale recensie – je zult met geweld tot tranen toe geroerd zijn | Gavin & Stacey

IIk huil niet, jij huilt. Oké, prima – ik huil mijn ogen uit. En niet alleen omdat het tijd is om definitief afscheid te nemen van Gavin, Stacey en de rest van de Barry- en Billericay-contingenten – maar omdat hun zwanenzang een prachtige, buitengewoon aangrijpende bonanza is van nostalgie, liefde en (uiteindelijk) wensvervulling. Als deze personages nog geen plekje in je hart hebben, zal dit emotionele afscheid van 90 minuten daar waarschijnlijk niets aan veranderen. Maar als ze dat wel doen, bereid je dan voor om met geweld tot tranen toe geroerd te worden.

De Britse komedie vertrouwt al lang op de kerstspecial: onze grootste sitcoms hebben de neiging om op hun hoogtepunt te buigen, maar de feestelijke heropleving komt traditioneel te hulp en verlengt de levensduur van iconische shows als The Royle Family en Only Fools and Horses met een decennium of meer. Als er nog enige twijfel bestaat, hoort Gavin & Stacey (dat ogenschijnlijk in 2010 werd afgerond) stevig in dezelfde categorie modern klassiek. Dit komt niet alleen door zijn gigantische populariteit (het zou kunnen kwalificeren als de laatste echte mainstream sitcom, uitgezonden vlak voordat streaming de tijdsgeest versnipperde), maar ook vanwege de kwaliteit ervan. Laat je niet misleiden door de ongecompliceerde toegankelijkheid; de romcom van Ruth Jones en James Corden compenseerde de oppervlakkige zoetheid perfect met een ondertoon van een zuur randje. Het beste van alles was dat het ook fungeerde als een vrolijke hymne aan het alledaagse Britse leven, dat geestdodende details vrolijk maakte en alledaagse praatjes in een soort poëzie veranderde.

Dat gezegd hebbende, er was iets vreemds aan de hand de kerstspecial van 2019wat voelde als een karaoke-uitvoering van de grootste hits van de show: de slogan, de huisfeesten, de visreis, een minpuntje in de relatie van Gavin en Stacey, wat echte karaoke en nog meer onopgeloste ‘willen ze niet’ voor ons gelijknamige stel respectievelijke beste vrienden: melodramatische luidruchtige en bouwer Smithy (Corden) en de mysterieus goed verbonden, nors opschepperige en steevast in leer geklede Nessa (Jones). Het paar heeft samen een kind – het resultaat van een toevallige affaire die al zeventien jaar sporadisch voortduurt – maar hun relatie wordt gekenmerkt door een combinatie van dwangmatige aantrekkingskracht en diepgewortelde afkeer. Die laatste aflevering eindigde met een cliffhanger: Nessa onthulde dat ze van Smithy hield en vroeg hem met haar te trouwen. Met dat onbeantwoorde voorstel in onze oren, keren we vijf jaar later terug naar de twee omgevingen van Essex en Zuid-Wales – waar Smithy zich aan het voorbereiden is op zijn bruiloft. Zou Nessa zijn bruid kunnen zijn? Nee, helaas is het Sonia (oh, spoiler alert), zijn minachtende Barbie-achtige vriendin van de vorige keer.

Deze special is comfortabel superieur aan de vorige, dankzij een solide plot en minder cartoonachtige karakterisering, maar het heeft geen zin te ontkennen dat Gavin & Stacey veel minder gelach oplevert dan in zijn pracht en praal. Je zou het format de schuld kunnen geven – kerstspecials zijn doorgaans sentimenteler dan hun sitcom-tegenhangers van een half uur – maar het voelt alsof de komische inhoud van de show ook is veranderd. Ooit meedogenloos luidruchtig en vaak tot op het bot (veel van de grappen over gewicht, seks en ras waren, laten we zeggen, erg van hun tijd), nu – duidelijk niet bereid om aanstootgevend te zijn – is het opmerkelijk hoe veilig de humor is geworden . Er schuilt niet langer een gevoel van overtreding onder de gezelligheid.

Er valt echter nog steeds amusement te beleven: de simpele bevrediging van de 20e-eeuwse low-brow culturele referenties (Byker Grove, Robson en Jerome, Little Chef); alles wat Rob Brydons oom Bryn zegt en doet; Pam van Alison Steadman fantaseert over weduwschap; de altijd opgewonden Stacey’s pogingen om het liefdesleven van haar en Gavin op te fleuren (ze wil dat ze een rollenspel spelen als hospita en haar onbetrouwbare huurder, “een skaghead genaamd Keith”); nog een plaag over de visreis van Bryn en Jason (nee, natuurlijk krijgen we geen antwoorden).

Toch is het de pathologisch onverstoorbare Nessa – een sitcom-personage van alle tijden – die zorgt voor het grootste deel van de komische verlichting, zoals ze altijd heeft gedaan: dampen in de ene hand, flikker in de andere; het toe-eigenen van wakkerheid voor financieel gewin; vertelt een anekdote over het samenwonen met Hale en Pace. Maar ze is ook kwetsbaarder dan voorheen. Wanneer Neil, de 16-jarige zoon van haar en Smithy, naar Engeland vertrekt – Nessa verlaat uiteraard ook Wales om op de schepen in de Straat van Malakka te gaan werken – wordt het moment gespeeld met een realisme dat hartverscheurend is. Echt, de hele aflevering is doordrenkt met diepe bitterzoetheid; Zelfs bij Smithy’s belachelijke hert hoort een verwoestende toespraak van Gavins vader, Mick (Larry Lamb), over hoe hij hun gezin compleet maakte.

En dan is er natuurlijk de ontknoping: een plotwending die onvermijdelijk lijkt, maar waarvan de techniek en uitvoering onberispelijk zijn. In feite haalt de louter louterende perfectie van het einde de angel uit het feit dat dit echt een afscheid is. Gavin & Stacey: De Finale zal je doen glimlachen, maar vooral ongecontroleerd snikken; een afscheid dat de harten raakt, en nog wat.