Glutenvrij eten: gezond of een hype?

Gluten zijn ongezond, ze zijn dikmakend en je kunt ze maar beter mijden. Over gluten bestaan nog hardnekkige misverstanden. In restaurants, cafés en in de supermarkt, vind je steeds meer glutenvrije producten: glutenvrij brood, gebakjes en koekjes. Wat zijn gluten precies? Zijn ze echt zo ongezond of het glutenvrij eten eerder een hype dan een reëel probleem?

Grote kans dat je steeds vaker om je heen opmerkingen hoort als: ‘Ik eet even geen gluten, hoor.’ Of: ‘Sinds ik glutenvrij eet, voel ik mij stukken beter!’ Als je die opmerkingen mag geloven, schaden gluten onze gezondheid. Maar wat is er nu waar van die die claims?

Eerst maar terug naar de basis, want wat zijn gluten nu eigenlijk? Gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in tarwe, gerst, rogge en alles wat daarmee te maken heeft. Denk maar aan brood, pasta, pizza. Weet je waarom deeg zo lekker elastisch is? Juist, dat komt door gluten. Denk bijvoorbeeld aan dat kleffe croissantje, de gluten maken het luchtig. Wie weleens glutenvrij brood heeft gegeten, kan beamen dat het nogal zwaar op de maag kan liggen.

Voor wie zijn gluten wel ongezond?

Nu is dit niet het hele verhaal. Gluten zijn namelijk niet voor iedereen gezond. Er zijn ook mensen die er absoluut niet tegen kunnen, voor wie gluten echt een no-go zijn. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om mensen met coeliakie, een auto-immuunziekte waarbij gluten de dunne darm beschadigen.

Mensen met coeliakie moeten een levenslang, strikt dieet volgen. En dat is geen peanuts: je moet continu verpakkingen lezen. Al van een paar kruimels met gluten kunnen mensen met coeliakie hevige buikpijn krijgen. Mensen met coeliakie moeten voortdurend rekening houden met hun aandoening. Spontaan uit eten zit er voor velen niet meer in, gezien de mogelijke kruisbestuiving met andere producten. Voor deze mensen is het dus geen leefstijlkwestie: hun gezondheid komt in gevaar, als zij ook maar een kleine consumptie gluten nemen.

Gevoelig voor gluten

Daarnaast is er nog een groep mensen die gevoelig is voor gluten. Hun darm raakt niet beschadigd als zij gluten eten, maar ze kunnen wel vervelende klachten ervaren, zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel of vermoeidheid. Daarnaast bestaat er ook een ‘tarwe-allergie’: dit is een echte allergische reactie, die ook gevaarlijk kan zijn.

Voor deze mensen, die gevoelig zijn voor gluten, coeliakie hebben of een tarwe-allergie hebben, is glutenvrij eten geen lifestyle-keuze, maar een keiharde must om gezond te blijven. Deze mensen zouden maar wat graag zorgeloos een pizza of een koekje willen eten, maar dat zit er niet in: het is opletten geblazen.

En voor de meeste mensen dan?

Ondanks het nieuws dat je om je heen hoort, of juist via andere mensen oppikt: voor de meeste mensen zijn gluten volkomen onschuldig. Ze maken onderdeel uit van een gezond, gevarieerd en gebalanceerd dieet, zeggen ook bronnen als het Voedingscentrum. Producten die rijk zijn aan gluten, zoals volkorenbrood, zitten boordevol gezonde voedingstoffen, vitaminen en mineralen. Als je op eigen houtje besluit om gluten te schrapen, mis je mogelijk ook die goede dingen.

En om even een ander misverstand onderuit te halen: glutenvrij eten is niet per se koolhydraatarm. Sterker nog: het bevat vaak juist meer koolhydraten. Dat je allergisch kunt zijn voor koolhydraten, is trouwens ook zo’n stelling die kan worden verbannen naar het rijk der fabelen. Koolhydraten heb je nodig als energie voor je lichaam.

Waar komt die glutenvrije trend vandaan?

De glutenvrij-trend kreeg een flinke opleving toen gezondheidsgoeroes, dieetboeken en beroemdheden zwoeren bij een glutenvrij dieet, als de sleutel voor meer energie, een platte buik en een helder hoofd. Ook sporters begonnen met experimenteren. Ineens was een glutenvrij dieet niet alleen voorbestemd aan mensen met coeliakie, maar ook een levensstijlkeuze. De trend werd verstrekt, doordat de interesse in ‘clean eating’ groeide, en mensen zichzelf via Google zelf gingen diagnosticeren. Dat jaagde de glutenvrij-hype verder aan.  

Zijn glutenvrije producten gezonder?

Het korte antwoord is ‘nee’: glutenvrije producten zijn niet per se gezonder. Sterker nog: ze bevatten vaak meer suiker, vet, zout of smaakstoffen om toch die structuur te behouden van een product dat wél gluten bevat. Een glutenvrij koekje of taartje, het klinkt gezonder, maar dat is het niet per se. Kortom: is er geen medische noodzaak om gluten te vermijden, dan is er geen enkele noodzaak om glutenvrij te eten.

Bang voor extra kilo’s? Zoveel moet je eten om één kilo aan te komen

Intuïtief eten is populair, maar werkt het ook en hoe pas je het toe?

Reacties