‘Handelsoorlog Trump kent alleen maar verliezers’

Met de aankondiging van ongekende importheffingen heeft de Amerikaanse president Donald Trump de wereld in een handelsoorlog getrokken. Dat zegt Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank (DNB) tegen Nieuwsuur. Volgens Knot kent deze oorlog alleen maar verliezers, maar hij ziet ook kansen voor Europa om de eigen markt te versterken.

Wat Trump “bevrijdingsdag” noemde, is volgens veel experts een “economische nachtmerrie“. Hoewel Trump al maanden dreigt met de invoering van importheffingen, werd de wereld verrast door de omvang. “Een grote klap voor de wereldeconomie”, reageerde EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Het Chinese ministerie van Handel zei “resoluut tegenmaatregelen” te zullen nemen.

Ook Knot zegt met verbazing naar de speech van Trump te hebben gekeken. Met name de manier waarop het Witte Huis tot de percentages van de heffingen is gekomen, noemt Knot “onthutsend”. De Amerikaanse regering heeft daarbij per land een inschatting gemaakt van het totale handelstekort met de VS. De helft daarvan legt hij als importheffing op. “Dit heeft niets met economische theorie te maken. Als het niet zo ernstig was, zou ik het lachwekkend noemen.”

Een handelsoverschot houdt in dat een land meer exporteert naar een ander land dan dat het importeert. Met andere woorden: Trump wil dat de landen die hij nu heffingen oplegt, evenveel goederen uit de VS kopen als ze exporteren naar de VS. “De filosofie van Trump is dat elk handelsoverschot fout is, maar er is geen econoom te vinden die daar zo over denkt”, zegt Knot. “Landen zijn in verschillende stadia van ontwikkeling, en bij sommige stadia hoort een handelsoverschot of een -tekort. Daar is op zichzelf niets mis mee.”

Knot wijst er bovendien op dat de rekening van deze heffingen bij de Amerikaanse consument zal komen te liggen. “Tijdens zijn eerste termijn heeft Trump ook importheffingen opgelegd. Achteraf is gebleken dat de Amerikaanse consument hier vrijwel de volle 100 procent voor heeft betaald. De inflatie in de VS is nu nog niet onder controle. Hier komt een nieuwe inflatiegolf overheen.”

Welke goederen worden uitgezonderd van de importheffingen, is nog onduidelijk. Maar volgens eerste berekeningen van DNB is het mogelijk dat Nederland dit jaar door deze heffingen een paar tienden procentpunt economische groei moet inleveren. Volgend jaar zou dat kunnen oplopen tot een vol procentpunt.

“De verwachting was dat onze groei structureel op 1,5 procent per jaar zou liggen. Dus als dit uitkomt, gaat daar een behoorlijk deel vanaf.” De sectoren die volgens de econoom het hardst worden getroffen, zijn de voedsel- en staalindustrie en de chemische sector.

Knot benadrukt dat importheffingen van alle tijden zijn en dat ook Europa daar niet “lelieblank” in is. “Maar dit is wel van het type versnelling dat we in de geschiedenis alleen in de jaren 30 hebben gezien.”

De Europese Unie kan niet anders dan met een tegenreactie komen, zegt de DNB-baas. Hij wijst erop dat, waar de EU een handelsoverschot heeft met de VS in goederen, de VS dat andersom heeft in diensten. In de IT-sector neemt Europa bijvoorbeeld veel diensten van Amerika af. “Het ligt dus voor de hand dat de Europese Commissie in eerste instantie daarnaar gaat kijken, omdat de Amerikanen daar veel te verliezen hebben.”

Om de handelsoorlog het hoofd te bieden, valt er in Europa nog “een wereld te winnen” bij het versterken van de eigen interne markt, zegt Knot. Hij wijst op belemmeringen die nu tussen EU-landen gelden, bijvoorbeeld om in het buitenland te werken of producten in het buitenland te verkopen. “Het IMF heeft becijferd dat die belemmeringen gelijkstaan aan een intern tarief van 45 procent, ruim het dubbele van wat Trump nu oplegt.”

Als Europa die belemmeringen grotendeels kan wegnemen, levert dat volgens Knot forse economische groei op. “In Nederland komt dat neer op 70 miljard euro aan extra economische activiteit. Dat moet het antwoord zijn.”

Toch is het volgens Knot belangrijk dat de Europese Commissie zo snel mogelijk in gesprek gaat met de Amerikanen om de importheffingen van tafel te krijgen. “Ik zou zeggen: neem de tijd, tel tot tien, en probeer dingen te doen die de mogelijkheid openhouden om de situatie te de-escaleren.”