‘Het vriendelijke X’; na overwinning Trump groeit Twitter-alternatief Bluesky als kool

Sinds de verkiezingsoverwinning van Donald Trump in de VS groeit het socialemediumplatform Bluesky razendsnel. In de afgelopen 24 uur verwelkomde het maar liefst een miljoen nieuwe gebruikers. Veel van hen voelen zich niet meer thuis op X van Elon Musk, omdat de Zuid-Afrikaanse tech- en ruimtevaartondernemer dat platform zou hebben ingezet om invloed uit te oefenen op de Amerikaanse verkiezingen.

Aanvankelijk werd Bluesky gefinancierd en opgericht door Twitter zelf, onder leiding van Twitter-medeoprichter Jack Dorsey. In 2022 nam Elon Musk Twitter over en veranderde de naam in X. Dorsey verliet het bestuur van het inmiddels onafhankelijke Bluesky eerder dit jaar.

Op het eerste gezicht is het platform nauwelijks te onderscheiden van Twitter – inclusief een lichtblauw logo – maar er zijn een aantal verschillen. Waar de standaardtijdlijn van X volgens een algoritme werkt, is de feed van Bluesky chronologisch. Dat betekent dat een gebruiker enkel berichten ziet van accounts die hij volgt, waarbij het laatst geplaatste bericht bovenaan komt de staan.

“Op X krijgen extreme geluiden heel veel aandacht, bijvoorbeeld omdat ze boosheid en dus veel reacties oproepen”, zegt Claes de Vreese, hoogleraar in politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam, in het radioprogramma Nieuws en Co.

“Dat soort berichten worden vervolgens rondgepompt door het algoritme, waardoor nog meer mensen het zien. Dat probleem heb je bijvoorbeeld niet op Bluesky.” Daarnaast worden de berichten die strijdig zijn met de huisregels van het platform weggehaald.

Om die redenen wordt Bluesky door sommige gebruikers ook wel “het vriendelijke X” genoemd. “Het is wel de vraag of dat zo blijft als de site heel populair wordt”, vertelt De Vreese. “Het groeit nu wel heel snel, dus het kan weleens een uitdaging worden om dat te modereren.”

Schrijver en presentator Özcan Akyol stapte over naar Bluesky, omdat hij merkte dat berichten op X steeds beledigender werden:

Toen Musk Twitter kocht zei hij dat hij dat onder andere deed omdat het platform in zijn ogen te politiek geworden was. “Maar vervolgens heeft hij X omgebogen in een onderdeel van de Trump-campagne”, zag De Vreese. “Het werd dus politieker dan ooit.”

Musk liet het algoritme aanpassen om te zorgen dat zijn eigen account meer mensen bereikt. Met dat account – waar je als X-gebruiker nauwelijks omheen kan – deelt hij regelmatig ongefundeerde complottheorieën, zoals de racistische en antisemitische omvolkingstheorie.

Daarnaast veranderde ook de toon op X nadat Musk het had overgenomen. Afgelopen januari schreef Nieuwsuur over aanzwellende kritiek op het platform. Er zou nauwelijks gemodereerd worden, waardoor gebruikers het aantal racistische en haatdragende berichten flink zagen toenemen. “Het is gevuld met zo veel drek en negativiteit, dus er was ook een zoektocht naar alternatieven”, zei De Vreese. Ook de hoeveelheid desinformatie lijkt te zijn toegenomen.

“Musks opstelling tijdens de verkiezingen was voor veel mensen uiteindelijk de druppel om over te stappen”, aldus De Vreese. “Dat heeft geleid tot een golf, die inmiddels de wereld over aan het gaan is.” Het platform heeft nu bijna 20 miljoen gebruikers. Schattingen over het aantal actieve gebruikers van X lopen uiteen, maar het zijn er zeker honderden miljoenen per maand.

Musk was sterk zichtbaar tijdens Trumps verkiezingscampagne. Hij speechte bij campagnebijeenkomsten van Trump en deelde miljoenen uit aan Amerikanen die zich registreerden als kiezer. Ook spekte hij de Republikeinse campagnekas met tientallen miljoenen dollars.

De Tesla-baas zal naar verwachting ook een rol spelen tijdens Trumps presidentschap. Hij moet een soort officieus ministerie gaan leiden, een dienst met de naam Department Of Government Efficiency, afgekort DOGE, een verwijzing naar zijn cryptomunt Dogecoin. Volgens Trump gaat het om een externe organisatie die de overheid efficiënter moet laten functioneren en zuiniger moet maken.

Sinds de overname van X hebben meer techbedrijven geprobeerd om een alternatief voor Twitter te lanceren. Bekende voorbeelden zijn Threads – het socialemediaplatform van Meta – en Mastodon. Ook die bedrijven profiteren van de vele gebruikers die zich op X niet meer thuisvoelen.

Volgens De Vreese is de markt groot genoeg voor X en de alternatieve platforms, maar hij constateert dat er ook een gevaar schuilt in de “versnippering”. “Als bij de verschillende platforms bepaalde groepen mensen actief zijn, houd je uiteindelijk misschien platforms over waarop iedereen het met elkaar eens is. Het is wel een democratische uitdaging als het helemaal uiteen valt. Het zou uiteindelijk misschien beter zijn als er één platform is met goede moderatie, maar waar wel mensen met verschillende meningen actief zijn.”