hoofdstad ontstond door een watersnoodramp

Het verhaal van Nederland heeft al een paar geschiedenispareltjes op televisie opgeleverd. Dat is vanaf morgen met een nieuwe reeks, over het nu 750-jarige Amsterdam, niet anders. Ook leuk voor Rotterdammers!

Misschien vonden we die geschiedenislessen op de middelbare school een beetje (of heel erg) saai, met tv en Het verhaal van Nederland is dat heel anders. We kijken massaal – wat eerst wel te maken had met een corona-lockdown – en waarderen dat wat ons wordt voorgeschoteld. Begin 2022 werd het verhaal van het ontstaan van Nederland verteld, vorige jaar volgde de geschiedenis van Oranje Nassau.

Na Amsterdam volgt nog de Tweede Wereldoorlog

Nu is het jarige Amsterdam aan de beurt, met vier afleveringen (Metro zag er alvast twee voor deze tv-rubriek Blik op de Buis). Een vierde reeks, over Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog, is al aangekondigd.

De kracht is misschien wel het beproefde recept. Acteur Daan Schuurmans vertelt op een rustige en soms wat spannende manier, terwijl acteurs (bijna altijd zonder tekst) spelen waar de stem op doelt. Vaak wandelt Schuurmans zelf door de scenes, gewoon in z’n 2025-kloffie. Goed bedacht.

Amsterdam ongetwijfeld ouder dan 750 jaar

Het verhaal van Nederland – Amsterdam is door omroep NTR gemaakt voor het jaar dat de hoofdstad het 750-jarige bestaan viert. Op de plek van de huidige Dam, Kalverstraat en de Wallen waren al eerder mensen te vinden, maar in het jaar 1275 wordt Amsterdam voor het eerst officieel in een document genoemd. Graaf Floris V kondigde daarin tolvrijheid voor de bewoners van ‘Amstelredamme’ aan en daarom geldt het jaar 1275 en 27 oktober om precies te zijn, als datum voor het verjaardagsfeestje.

In vier delen wordt de geschiedenis van Amsterdam verteld aan de hand van pioniers, migranten, dromers en doeners, de snelle groei van de hoofdstad, de grote rijkdom en aan de andere kant ook enorme armoede. Dit loopt van het ontstaan, tot Amsterdam als middeleeuwse handelsstad, de Gouden Eeuw, de bittere armoede van de negentiende eeuw, de hoofdstad in oorlog en de nieuwe start en smoel vanaf de jaren zestig tot de start van de huidige eeuw. Het gebeurt met prachtige beelden, al zullen vooral Noord-Hollanders ontdekken dat Amsterdam soms wel erg op De Rijp lijkt…

Geboren uit een rampzalige storm

In Blik op de Buis wijzen we je er vooral op of iets ‘het aanzien waard is’. Dat is bij Het verhaal van Nederland – Amsterdam absoluut (weer) het geval. Deze kijker woont er zelf, maar veel van wat ik zie: ik had geen idee. Dat het ontstaan van de stad te danken is aan West-Friesland bijvoorbeeld, de bovenste helft van Noord-Holland. En dan vooral aan een watersnoodramp, de Allerheiligenvloed met duizenden doden in 1170. Die gebeurde volgens Daan Schuurmans tussen Texel en Den Helder (Texel was vroeger geen eiland, wéér wat geleerd).

Overlevenden moesten ergens naartoe en een deel van de mensen vond een moerassige plek langs de Amstel. „Zo werd Amsterdam geboren uit een storm en gebouwd door mensen zoals jij en ik”, zegt Schuurmans. „Een stad van eigenzinnigheid, bravoure, arrogantie, zelfzucht en grootheidswaan.” Ajax kan wel wat met een paar van die termen, zullen we maar zeggen.

De geschiedenis herhaalt zich

Nog een aardig punt om aan te stippen is de tijd van de Tachtigjarige Oorlog. Eind zestiende eeuw kwam in Europa een flinke stroom migranten op gang. Protestanten en Joden vluchtten voor de Spanjaarden en velen trokken naar ‘de stad van de nieuwe welvaart’, Amsterdam. Het werd een smeltkroes van culturen, dat is echt niet iets van nu. Wat die migranten (met al hun kennis) de stad brachten? Voorspoed en een grote stap richting de Gouden Eeuw. Nog wel een dingetje: er heerste daardoor een fiks woningtekort. Het is weer eens duidelijk dat de geschiedenis zich herhaalt als je naar de migranten en huizentekorten van nu kijkt. De Mona Keijzer van toen pakte de boel wel aan. Het betekende de start van wat we nu de grachtengordel noemen.

Nog zoiets: verwarde mensen van nu heetten toen ‘razende gekken’, die werden opgesloten in ‘dolhuizen’. Wel om te behandelen trouwens, als het even kon. Krankzinnigheid werd gezien als iets wat iedereen kon overkomen.

Geklaag uit Rotterdam

In het verleden mopperden Rotterdammers nog weleens dat er op tv te veel aandacht voor ‘020’ was. Zeker tijdens een lange live-uitzending op NPO 1 van de opening van de Metro-Noordzuidlijn was het geklaag niet van de lucht. Nu was dat misschien wel wat overtrokken, maar dat waren de digitaal biggelende tranen uit Rotterdam ook. De havenstad wordt met series als Flikken Rotterdam en het nieuwe Safe Harbor echt niet vergeten.

Met het 750-jarig bestaan is deze Het verhaal van Nederland-reeks volkomen op z’n plaats. We hebben het tenslotte over onze hoofdstad. De stad ook die met de VOC en WIC de wereldhandel op gang bracht en enige tijd behoorde tot de machtigste steden ter wereld.

Aantal blikken uit 5: 4

Het verhaal van Nederland – Amsterdam is vanaf morgen (woensdag 5 februari) vier keer om 20.35 uur te zien bij NTR op NPO 1. Streamen / terugkijken kan via NPO Start.

Ben je benieuwd naar meer (goed gelezen) afleveringen van Blik op de Buis? Lees dan:

• Zes jongeren, toen tieners, stellen jarenlang onterecht te hebben vast gezeten voor wat in Nederland bekend werd als de beruchte Restaurantmoord.
• Gilles de la Tourette is natuurlijk allesbehalve prettig. In Baylen Out Loud zie je hoe een jonge meid er echter het beste van probeert te maken.
• Sinds het Oorlogsarchief in Nederland werd opensteld, is deze veel besproken. Wie heulde er met de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog en wie niet? Zou jij het van je voorouders willen weten?
• We kunnen allemaal boos zijn op de overheid door een tekort aan huizen en verder niets doen, maar je kunt ook creatief bij woningnood zijn. Woonhop!g laat dat zien.
• De plattelandsserie Woeste Grond is door meer dan een miljoen kijkers in de armen gesloten. Nog dit jaar volgt een tweede reeks.

Reacties