Jazzgitarist Ella Zirina: ‘Muziek kan pijn of verdriet omzetten in iets positiefs en nog mooiers’

“Vuur”, zegt de Letse jazzgitarist Ella Zirina (27). En haar ogen lichten op. “Als je mensen hoort spelen en je ziet dat ze heel gefocust zijn, dat ze alles geven wat ze op dat moment hebben. Ook als ze zachtjes spelen voel je de kracht dat ze er helemaal in opgaan. Het gaat erom echt aanwezig te zijn op dat moment, er volledig bij betrokken te zijn en je ziel te geven, in plaats van het alleen maar te doen. Het betekent aanwezig zijn en betrokkenheid tonen.”

Ze komt op gang als een stoomlocomotief: zowel in woorden als in de precieze noten op haar gitaar. Het duurt even, maar wanneer Ella Zirina, die haar bachelor- en masterdiploma jazzgitaar behaalde aan het Conservatorium van Amsterdam en inmiddels deel uitmaakt van de nieuwe, internationale lichting jazzmuzikanten gevestigd in Amsterdam, begint te vertellen wat haar drijft en wat haar dromen zijn, ze straalt en praat eindeloos met ze.

Droomwens? Ooit in duo gespeeld met de grote Amerikaanse jazzgitarist Bill Frisell! Droomoptreden ooit? Ha, lacht ze, de bekende jazzclub The Village Vanguard in New York. “In werkelijkheid een vrij kleine ruimte. Maar als je beseft dat al die muzikanten op mijn beste jazzalbums die trap af zijn gegaan naar dat podium in die kelder… Dat ze daar hebben opgetreden, wauw. Maar voorlopig is mijn droompodium eigenlijk elk podium waarop ik kan spelen.”

Het nieuwe, gitaarvaardige jazztalent Ella Zirina, dichterbij in 5 nummers:

1Op een stille manier –Miles Davis

“Ik ben opgegroeid in Riga. Maar mijn moeder, twee oudere broers en jongere zus brachten de zomers altijd door bij mijn grootmoeder in een klein dorpje buiten Riga, waar niets is, alleen bossen en rivieren. Werkelijk prachtige natuur met veel velden. Die plek in de natuur waar ik me kon terugtrekken werd doorslaggevend. ‘Op een stille manier’ was het – letterlijk. Deze muziek van Miles Davis is zo betoverend en rustig, en tegelijkertijd zijn er zoveel kleine details, zoveel emoties. En het is volledig geïmproviseerd. Muziek als een stromende rivier.

“Pas als tiener maakte ik kennis met jazz. Het was een tijd waarin ik een kunstopleiding volgde en erover nadacht schilder of tekenaar te worden, maar ondertussen leerde ik ook piano en gitaar spelen. Ik luisterde naar veel folk van muzikanten die in de jaren zestig opkwamen. Joni Mitchell bleek beïnvloed te zijn door jazz. Tim Buckley vertelde hoe Miles Davis’ ‘In a Silent Way’ hem had geïnspireerd. En toen mijn andere favoriete band Radiohead verkondigde dat Miles Davis een inspiratiebron was, zeker het album Teven brouwenIk vroeg me af: waarom houden al mijn favorieten van jazz?

“Jazz liet me een andere wereld van geluiden zien die ik nog niet eerder had gehoord en het opende verschillende emotionele deuren in mij. Ik weet niet hoe ik het moet uitleggen, maar het waren verschillende kleuren die ik plotseling kon zien en andere emoties die ik voorheen niet in de muziek hoorde, maar die ik plotseling in mezelf kon vinden.

2Schaatsen in Central Park – Bill Evans en Jim Hall

“’Skating in Central Park’ staat op het jazzalbum Onderstroom van pianist Bill Evans en gitarist Jim Hall uit 1962. Ik luisterde veel naar pianist Bill Evans toen ik nog piano studeerde. Dit album werd voor mij een keerpunt: ik luisterde veel naar wat Jim Hall op gitaar deed. Een maand lang heb ik alleen maar naar dit album geluisterd en geslapen met de solo’s van Jim Hall in mijn hoofd. Ik zou ze zo kunnen zingen. Die prachtige toon, die melodieën en solo’s, ze nestelden zich in mijn ziel. Dit was het moment dat ik mij op school specifiek op gitaar ging richten.

De gitaar was lange tijd een mysterie voor mij. Ik leerde mezelf spelen, niemand vertelde me ooit welke noten de juiste noten waren of hoe ik moest spelen

“De gitaar was lange tijd een mysterie voor mij. Ik leerde mezelf spelen, niemand vertelde me ooit welke noten de juiste noten waren of hoe ik moest spelen. Ik zocht het zelf op, gefascineerd door de expressie en muzikale mogelijkheden. En vond andere klanken dan op de piano.

“In 2017 ging ik studeren aan het Conservatorium van Amsterdam. Vooral de gitaardocenten. Ik heb het album ontdekt Negen verhalen uit van Jesse van Ruller met Maarten van der Grinten en kon huilen tijdens een van Jesse’s solo’s – het was zo geweldig hoe ze speelden. Ik stond versteld van de muziek van Reinier Baas. Ik had nog nooit iemand met open snaren horen spelen, zonder alle snaren ingedrukt te houden.

“Het greep mij. Ik had een diep innerlijk gevoel dat ik daarheen moest. Op 24-jarige leeftijd behaalde ik mijn bachelordiploma jazzgitaar. Maar de zoektocht naar jouw geluid is iets wat blijft. Daar heb ik nog steeds moeite mee.”

3Porgy (Ik hou van jou, Porgy) – Bill Evans (Live in de Village Vanguard)

“Bill Evans speelde met drummer Paul Motian en bassist Scott LaFaro. Laatstgenoemde was 24 toen ze dit album opnamen. Ongeveer twee weken na die opname stierf hij bij een auto-ongeluk. Bill Evans is dit nummer altijd solo blijven spelen met LaFaro in gedachten. Dat grote gevoel van dankbaarheid en respect voor zijn leven raakte mij diep. En ook hoe een muzikant verdriet en pijn kan omzetten in kunst die vervolgens verbinding maakt met andere mensen.

“Ik was achttien en had het toen erg moeilijk. Introvert, een onstabiele jeugd, een afwezige vader… het maakte het voor mij moeilijk om mezelf te uiten. Muziek werd een manier om mezelf te uiten. Het gaf mij het gevoel dat ik iets te geven heb, zonder enig oordeel.”

4Joni – Ella Zirina

“In februari verbleef ik op een kunstenaarsresidentie in Renkum om te componeren. Daar speelde ik ineens weer veel Joni Mitchell, vooral haar album Hejira uit 1976. Het voelde als een soort catharsis: er ging iets in mij open.

“Haar muziek gaat over levenservaringen en is heel poëtisch. Het is anders dan het spelen van snelle solo’s met vuur en energie. Het gaat over introspectie en het is iets heel menselijks en heel emotioneels. Ik besefte dat ik dit deel van mezelf had onderdrukt. En van daaruit schreef ik ‘Joni’. En net als zij had ik mijn gitaar ook in een alternatieve stemming voor andere akkoorden. De melodie komt uit de bas.”

5Slaapliedje – Ella Zirina

“Mijn moeder is twee jaar geleden overleden. Dat was een heel moeilijk en verdrietig moment in mijn leven; In die periode schreef ik ‘Lullaby’. Opeens besefte ik dat er één persoon was die de helft van haar leven ons had opgevoed. En ik besefte ook, omdat ik ook geen vader in mijn leven heb, dat ik nu eigenlijk alleen op deze wereld ben. ‘Lullaby’ doet me denken aan de liefde van mijn moeder, de herinneringen. Het troost mij, zoals een moeder haar kind omhelst.

“Op mijn naam Grenzeloos blauw, zonsondergangtint Ik speel het met mijn trio (bassist Ton Felices en drummer Jamie Peet) plus pianist Chaerin Im en een strijkkwartet. Door de grote bezetting heb ik het niet vaak live kunnen spelen; Hoe we dit in trio kunnen uitvoeren, heb ik nog niet gevonden. Het maakt niet uit dat het behoorlijk emotioneel is om het op het podium te spelen. Muziek kan pijn of verdriet omzetten in iets positiefs en nog mooiers.”

NRC presenteertDe rijzende sterren van 2025

Om te delen





E-mail de redacteur