Kleinkunstenaar Flip Noorman: ‘We moeten opkomen voor alle ellendige mensen op aarde’

“Daar hingen varkens aan”, vertelt Flip Noorman (36) in een Rotterdamse oefenruimte over een ketting die hij droeg tijdens een liedje in zijn nieuwe voorstelling. Dierenboerderij klopt ritmisch op een percussie-instrument. Hij kocht er een gebruikte slachthaak voor. Slachtgeluiden werden ook gemixt met de toegangsmuziek. Noorman: “Bij Orwell blijft het een metafoor. Ik vond het ook leuk om de letterlijke betekenis te benadrukken zijzoektocht. Veel dieren hebben het nu natuurlijk verschrikkelijk.”

Noorman, winnaar van het Amsterdam Kleinkunst Festival (2014) en de Annie MG Schmidt Prijs (2023), maakt theaterconcerten. De afgelopen jaren maakte hij voorstellingen gebaseerd op hervertaalde liedjes van zijn helden Tom Waits en Leonard Cohen. Zijn speelse en scherpzinnige teksten, vaak met een donkere ondertoon, gecombineerd met een raspende, diepe stem en een geweldige vierkoppige band, maken Noorman tot een intrigerende zanger.

Voor zijn nieuwe optreden nam hij Dierenboerderij (1945), het beroemde boek van George Orwell, als uitgangspunt voor een gelijknamige lieduitvoering. Orwells allegorie over een dierenopstand op een boerderij is geïnspireerd op de Russische communistische revolutie van 1917. De manier waarop de dierenfabel licht scheen op de giftige werking van macht zorgde voor blijvende populariteit.

Het inspireerde Noorman tot scherpe en grappige kritiek op het zelfgenoegzame Westen, dat weigert de gevolgen van zijn eigen consumentisme onder ogen te zien. In Noormans herinterpretatie symboliseren de opstandige dieren arbeiders in lagelonenlanden, die in mensonterende omstandigheden werken. Noorman: “We willen allemaal telefoons zodat we op sociale media kunnen schrijven hoe slecht de wereld is. Maar die telefoons komen toch ergens vandaan.” Ons geluk is vaak gebouwd op ongeluk elders in de wereld, zoals Noorman vurig zingt: ‘Zie je millennials werken in een lithiummijn/ hoe kan die hele generatie gestresseerd zijn/ Er is geen straat waar je op loopt/ die niet op pijn is gebouwd.‘

Zelfvoldane hogeropgeleide mensen

Noorman schreef liedjes over de huidige tijd vanuit het perspectief van de personages in het boek: het luxe paard Molly vlucht om oesters te eten, Moses de Raaf belooft een niet-bestaand land van melk en honing en werkpaard Boxer fulmineert tegen ‘die zelfvoldane kliek van hogerop. .” opgeleid”: ‘Die naar het theater van de vooruitgang toestroomt/ als een zwerm bromvliegen naar een dode hond.’ Tussendoor wordt het verhaal van de ontsporende revolutie verteld via monologen van de steeds radicaler wordende varkens, leiders van de opstand.

Noorman vertelt over het schrijfproces, dat deze keer anders was. Als kersverse vader kon hij het zich niet veroorloven dagenlang weg te zijn en tot diep in de nacht rond te lopen, zoals vroeger vaak het geval was. Dat vaderschap komt zeker niet terug in zijn werk, omdat Noorman ‘in wezen een hekel heeft aan ouders die complete uitspraken doen over hun kinderen’. Noorman: “Is dat meestal niet een onverdraaglijk cliché? Bovendien werkte ik al met die dieren.”

Hoe ontstond het idee voor deze voorstelling?

“Ik heb vorig jaar veel van Noam Chomsky gelezen, die Dierenboerderij citeert vaak. Daarom besloot ik het nog eens te lezen. De eerste keer was op de middelbare school voor Engels, uit luiheid. Tachtig pagina’s, lekker dun. Toen ik het herlas, vond ik het meteen een heel leuk verhaal om vandaag aan vast te houden.”

Waarom?

“Orwell is een genie in het beschrijven van machtsstructuren. Zeer opvallend zijn ook de karakters die duidelijk herkenbare groepen vertegenwoordigen. Bovendien voelde het feit dat de revolutie in het verhaal uiteindelijk mislukte als een vrijbrief om sterke posities in te nemen via de personages.”

Omdat de personages het uiteindelijk niet beter doen? En daardoor uiteindelijk geen oplossing hebben?

“Ja. Ik heb geen oplossingen voor de problemen van onze tijd. En ik ben ook waakzaam tegen dat soort theater. Veel voorstellingen over bijvoorbeeld klimaatverandering zijn verschrikkelijk. Net als kinderprogramma’s waar alle maatschappelijke hot items aan bod komen.” afgevinkt.”

Waarom vind je dat zo erg?

“Het is oké als iemand pedant is, maar dan moeten ze wel verstand van zaken hebben. Kunstenaars overschatten zichzelf soms een beetje. Daarom was deze voorstelling zo leuk: ik kon mezelf schromelijk overschatten, want uiteindelijk schieten alle dieren tekort. Dat maakt ze eigenlijk heel menselijk.”

We horen het perspectief van de luie millennial als je zingt: ‘Ik wil mijn ouders niet dood, maar ze leven groot.’ Wat stoort je?

“Aan het westerse gebrek aan idealen en daden. Achter veel producten uit onze supermarkt zit uitbuiting, mensen die nauwelijks iets te eten hebben. We kopen het zonder erover na te denken. En ondertussen een beetje pretentieus zijn over onze democratie en onze prestaties. Logisch dat die dieren van mij Dierenboerderij om ertegen in opstand te komen.”

Bent u een activist?

“Ergens, ja. Veel kunstenaars vinden dat een vies woord. Ik niet. Ik heb er geen moeite mee om me uit te spreken. Dat komt ook omdat het in mijn liedjes nooit duidelijk is of het mijn persoonlijke mening is of die van het personage dat het zingt. Ik houd van die dubbelzinnigheid. Daarnaast wil ik het publiek ook gewoon vermaken.”

Hoe doe je dat?

“Hopelijk met mooie liedjes. Maar verder is het vooral het verhaal dat dat doet. Het blijft luchtig, want je luistert de hele tijd naar dieren. Daardoor behoud je een soort cartoonachtige afstand. Ik denk dat de boodschap beter overkomt dan wanneer ik een soort Wilders-speech zou houden.”

Staan entertainment en activisme elkaar in de weg?

“Nee. Het is inderdaad vaak een keuze: theater is óf confronterend, óf entertainment. Waar entertainment doorgaans als lager wordt geclassificeerd. Dat begrijp ik niet. Ik denk dat dat prima samen kan gaan. Het publiek begrijpt dat zeker.”

Heeft het feit dat u deze voorstelling nu maakt iets te maken met het huidige politieke klimaat in Nederland?

‘Je bedoelt vanwege deze regering? Nee, want ik haat ook wat links nu is. We moeten opkomen voor alle ellendige mensen op aarde, dat is wat ik probeer te zeggen. Niet alleen dat slimme gepraat over een beetje vakbondsgedoe hier en daar. Over het algemeen voel ik mij niet op mijn gemak met de mate waarin de Nederlandse politiek belang hecht aan de mondiale mensenrechten.”

Om te delen





E-mail de redacteur