Kolom | Kunstenaars creëren wat niemand anders kan

Het jaar eindigde, dat ik in de bioscoop vierde, met Babymeisje. Nicole Kidman speelt onbevreesd een topvrouw die haar seksuele frustratie ventileert door zich te identificeren met een gekke hond die strikt getemd moet worden. Zonder Kidman zou Halina Reijn een andere film hebben gemaakt, maar ook Antonio Banderas als echtgenoot aandacht schenken en van hem genieten. Hij speelt een bijrol, maar Halina Reijn manoeuvreert haar richting zodanig dat ze Banderas’ talent voor een interessante, mooie, succesvolle man volledig benut – alleen weet hij niet hoe hij moet temmen.

Kerst heb ik doorgebracht in de Haarlemse schouwburg Een vleugje liefdehet operette-extravaganza van Steef de Jong. Hij is geobsedeerd door operette en karton, met fantastische resultaten. Van opera kun je op zichzelf genieten, maar van operette niet. Steef de Jong weet dat en hij streeft ernaar ongegeneerd voor ons allemaal. Zijn optreden spreekt het volle publiek aan. Op een van die lege dagen tussen Kerst en Oud en Nieuw ging ik naar Antwerpen om Cindy Sherman te zien. Het FotoMuseum distilleerde haar uit haar oeuvre gevaarlijke verbinding met de modewereld, waar Sherman het altijd over heeft, hoe wreed ze ook tekeergaat. Hoogtepunt is haar cover voor het modetijdschrift Kosmopolitischmet Shermans zelfportret als een hoogzwangere vrouw in razernij. Kosmos heeft de foto afgewezen, maar hij bestaat wel. Dankzij hen.

Poedelprijs

Kunstenaars zijn niet gek. Ze voeden zich met wie of wat dan ook op hun pad komt. En dan creëren ze iets dat niemand anders kan.

De prijs voor ondoordachte uitspraken gaat naar Charles Esche, voormalig directeur van het Van Abbemuseum. In gesprek met NRC hij beweert standvastig: “Zonder Braque, de vrouwen en de [Afrikaanse] beelden, Picasso was niets”. Niets? Misschien zou Picasso een andere kunstenaar zijn geweest zonder Braque, vrouwen en beelden. Maar ‘niets’, omdat Esche een einde wil maken aan ‘de mythe van het universele genie’?

Ik raad Esche aan bij de Britse speelfilm Gisteren bekijken. In die film is sprake van een kosmisch incident De Beatles en hun muziek uit de wereld gewist, behalve de herinnering aan een jonge straatmuzikant. Charmante onzin, totdat deze muzikant de ouderen ontmoet, want in de alternatieve realiteit wordt John Lennon niet vermoord. Hij werd geen Beatle of popster. Hij is zichzelf en hij is zelf een kunstenaar. Een andere kunstenaar, product van verschillende invloeden. En wie zal zeggen of deze Lennon minder betekent dan de liedjesschrijver van dit nog niet ontkiemde nummer Aardbeienvelden voor altijd?

Talent is een gegeven, het leert Gisteren. Dat is plausibeler dan de veronderstelling: zonder George, Paul en Ringo was John Lennon niets. Dat is niet waar, Lennon heeft daar zelf het bewijs van geleverd, in de wereld van vandaag. Ga figuur. Hij ontmoette Yoko Ono en werd opgewarmd door haar originaliteit. Hij liet The Beatles achter zich, nam zijn talent mee en werd via haar weer een briljante artiest.

Om te delen





E-mail de redacteur