De Britse singer-songwriter Michael Kiwanuka noemt de vijf jaar tussen zijn laatste album, pre-pandemie, en zijn laatste, een intimiderende kloof. Kleine veranderingendie vrijdag uitkomt. “Als je ieder jaar een album maakt, kun je rustig verder surfen op de volgende golf. Dan hoef je er niet echt over na te denken. Als er een gat van jaren is, verandert alles om je heen en vooral jijzelf onherroepelijk.”
Is er een eenvoudige manier om uit te leggen waarom het zo lang duurde? Kiwanuka lacht. O ja, Nederland. Hij weet nog goed hoe we op festivals meteen verliefd werden op de veelbelovende zangeres met de grofkorrelige stem in intieme pop-soulliedjes. En directe vragen tijdens uw interviews.
Allereerst natuurlijk de pandemie, legt Kiwanuka uit. Hoe het leven toen langzamer ging en hoe iedereen daar op zijn eigen manier mee om moest gaan. En, vervolgt hij, hoe muziek in golven naar hem toe komt. “Ik ben iemand die zijn leven in hokjes verdeelt: mijn privéleven, mijn muziekleven met de band en de shows, vrienden. Alles heeft zijn eigen plek. Of dat nu nuttig is of niet, het duurt soms even voordat ik tot het daadwerkelijke schrijven kom.” Niet dat hij ooit zonder muziek zit. “Ik vind het altijd leuk om gitaar te spelen en altijd aan liedjes te werken. Maar de studio ingaan en echt de moeite nemen om een album te maken vergt honderd procent inspanning. Dan vallen andere dingen weg.”
Michael Kiwanuka was een twintiger toen hij werd geprezen als het BBC-geluid van 2012. Hij sloot zich meteen aan bij Adele als voorprogramma. Zijn debuutalbum Weer thuis maakte indruk.
Maar een opvolger van de grond krijgen was voor hem niet eenvoudig. Succes blokkeerde hem. En hij had nooit gedacht dat iemand ook maar enigszins geïnteresseerd zou zijn in zijn kleine akoestische liedjes.
Maar in 2016 kwam het sterke en emotioneel diepgaande Liefde & Haat.
Openhartigheid werd zijn catharsis. En de opvolger Het valt was daar in 2019 het bewijs van. Het werd zijn beste album tot nu toe: prachtig geaard, zijn zalvende stem gedragen door rootsy en gospel getinte popsoul. De zanger was open en ook confronterend in historische en politieke contexten.
Nu is Kiwanuka 37 jaar oud. Hij trouwde en kreeg twee kinderen – ze zijn vijf en zeven jaar oud. En hij verruilde het drukke leven in Londen voor het rustigere havenstadje Southampton in het zuiden van Groot-Brittannië. “Daar gebeurt helemaal niets. En dat is precies het punt. En over anderhalf uur met de trein ben ik terug in Londen.” Het ingetogen maar wederom uitnodigende album Kleine veranderingen verwijst in elf nummers naar veranderingen in zijn kleinere, maar daardoor betekenisvollere leven. Kiwanuka voelt zich rustiger. En nog belangrijker: hij heeft meer zelfvertrouwen gekregen.
In 2016 had je het over het overwinnen van verlammende twijfel aan jezelf.
“Ja. Ik kon wekenlang aan één couplet op mijn akoestische gitaar werken. Maar ik maakte de ideeën niet af. Was vol twijfel aan mezelf. En mijn gedachten begonnen te draaien. Het lukte gewoon niet. Gelukkig is dat verbeterd enigszins. Al denk ik niet dat het ooit helemaal weg zal gaan. Je blijft jezelf afvragen of je wel op de goede weg bent.”
De oplossing voor jouw muziek, ontdekte je, ligt in samenwerking met de New Yorkse producer Danger Mouse en de Britse producer Inflo.
“Sinds Liefde & Haat zij helpen mij. Samenwerken leek mij in eerste instantie angstaanjagend. Maar in mijn eentje ga ik me zorgen maken. Ideeën doorgeven aan anderen helpt. Door meerdere meningen te horen, voel ik mij gesteund en kan ik ineens beslissingen nemen.”
Als vader van jonge kinderen kan hij zich geen zorgen veroorloven. “En het blijkt dat dat voor mij ook beter uitkomt. Bij Liefde & Haat Ik verdronk er de hele tijd in. Ik zat daar maar bezorgd. Of ik zat de hele dag in de studio te klagen en te piekeren. Nu kan ik geen tijd verspillen. In de studio ben ik gefocust, wat erg positief en zeer productief is. Alles stroomt meer.”
Op zijn vorige album ging hij voor een vol geluid, gelaagde orkestraties, een elektrisch gitaargeluid, Kleine veranderingen is muzikaal meer uitgekleed. Het geluid is romig nuchter. Hoewel het in veel nummers nog steeds door strijkers wordt gedragen. “Op mijn laatste album ging ik voor een dik geluid met fuzzy gitaren, veel synthesizers en keyboards. Het zat boordevol lagen en instrumenten. Dat leek mij destijds heel creatief. In mijn hoofd voelde ik de drang om mezelf te portretteren als een bredere kunstenaar, die verrassend vanuit een andere hoek kon komen.”
Ontmoet Kleine veranderingenvervolgt hij, zijn motief was het tegenovergestelde: gewoon zichzelf zijn. “Ik vertrouw op mijn intuïtie, in plaats van op wat ik denk dat slim en cool overkomt. Ik ben te lang bang geweest dat mensen zouden denken dat het niet genoeg was.”
Dat levert openhartige teksten op. Is dat moeilijk?
Hij haalt zijn schouders op. “Ik weet niet hoe het anders zou kunnen. Ik begin te schrijven vanuit een gevoel. Triest. Kwetsbaar. Het is mijn manier om iets te verwerken. Zo deed ik het voordat het zingen van liedjes en het maken van platen mijn werk werd.”
Als een dagboek knikt hij. En zeker therapeutisch. Zijn problemen kunnen leiden tot mooie, eerlijke liedjes waarin hij zijn hart laat zien aan de buitenwereld.
“En dat is behoorlijk beangstigend”, voegt hij eraan toe. “Vertel ik niet te veel? Maar iedere keer als ik daar aan twijfel, blijkt dat precies het moment te zijn waarop ik de meeste verbinding maak met de luisteraar. In mijn liedjes, maar ook in interviews besef ik steeds weer dat als je vanuit je hart spreekt, het een goed gesprek wordt. Het is niet gemakkelijk, maar wel belangrijk.”
Als je een zwaar humeur vermeldt, bijvoorbeeld in ‘Rebel Soul’ of ‘Lowdown’, geeft dat mensen ook de kans om te zeggen: hé, ik ook.
“Beats. Dat vind ik leuk. In ‘Lowdown’ ga ik zelfs helemaal terug naar toen ik 21 was, terug naar het gevoel dat ik nergens bij hoorde, als een vis in het water.”
Kiwanuka doelt op zijn Oegandese afkomst: geboren in Londen, opgegroeid in de blanke middenklassewijk Muswell Hill. Zijn roots zijn niet te missen, maar hij spreekt de taal niet en toen hij familie in Kampala bezocht, voelden hij en zijn broer zich buitenstaanders. “Ik zong er al over in het nummer ‘Home Again’ en dat gevoel, tussen twee werelden, kan ik nog steeds vasthouden.”
Maar er zijn berichten van liefde. “In ‘Stay By My Side’ is de boodschap eigenlijk: hoe moeilijk het leven ook is en je uitdaagt, en dat kan ook echt zo zijn, dat weet ik, ik ga nergens heen. Iedereen heeft de neiging om op te geven als het moeilijk wordt, dit nummer doorbreekt dat.”
‘Live for Your Love’ geeft zijn persoonlijke spirituele reis weer. Dat voelt kwetsbaar. “Om in een hemel te geloven, één hiernamaalseen god of hogere geest die over ons waakt, helpt mij. Erover zingen is eng. Omdat niet iedereen het gelooft of het ermee eens is. Als ik ‘I love You’ zing, kan niemand dat tegenspreken.”
De vraag hoe hij zijn muziek ziet in relatie tot succes doet hem springen. “Dat heb ik me eigenlijk nooit afgevraagd! En de waarheid is: ik weet het niet echt. Het soort muziek dat ik graag maak, komt voort uit een soort strijd. Met succes lijken de moeilijkheden te verdwijnen, omdat het leven, materieel gesproken, comfortabeler wordt.”
Dat zag hij ooit in een documentaire over rapper Jay-Z. Waar had hij over te rappen toen het leven hem plotseling toelachte? “Voor mij geldt: hoe intiemer en kwetsbaarder ik ben in liedjes, hoe meer het resoneert en herkenbaar is. En succes ligt alleen buiten. De menselijke geest doet er altijd toe, dus dat is mijn focus.”
