Door Marianne Lucieer··Gewijzigd:
RTL
Een zus die een heel andere opvoeding heeft of een broer die niet voor je kind kan zorgen. Veel ouders hebben het gezag niet geregeld of worstelen met de vraag naar wie hun kinderen gaan als ze onverwacht komen te overlijden. Zij stellen de voogdijkwestie liever uit. Maar dat is niet handig, weten experts. “Een tante had geen wettelijke bevoegdheid en kon niets regelen voor haar neefje. Door de regelingen was er weinig tijd voor rouw.”
“Ik hou heel veel van mijn zus, maar we botsen als het gaat om belangrijke zaken als opleiding en politieke opvattingen. De zus van mijn man heeft hersenschade opgelopen, dus dat is ook geen optie”, zegt Karin. Ze worstelt met de vraag wie ze als voogd moet benoemen voor haar kinderen van 7 en 15 jaar. “Het is ook best wel wat: ik wil dat het goed met mijn kinderen gaat, maar ik weet ook dat ik iemands leven op zijn kop zet als ze ineens Ik heb twee kinderen om voor te zorgen.”
Karin wil de voogdij in haar testament laten opnemen, nu ze gaat trouwen met de vader van haar jongste zoon. “Mijn oudste heeft een andere vader. Ik ging er altijd van uit dat hij daarheen zou gaan, en dat het daar prima zou gaan. Dus daar heb ik me nooit zorgen over gemaakt. Maar zijn vader woont aan de andere kant van het land, en nu is mijn zoon een tiener met vrienden en school bij ons in de buurt. Dat zal hij allemaal verliezen.”
Vaak niets geregeld
Karin is niet de enige die worstelt met de voogdijkeuze. Recente cijfers zijn er niet, maar volgens uitvaartondernemer DELA, die hier in 2015 voor het laatst onderzoek naar deed, ruim 80 procent van de ouders heeft geen voogd voor hun kind(eren) aangesteld. Familierechtadvocaat Amé Derks van de Vereniging voor Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) ziet dit ook. “Daar hebben we geen cijfers over, maar in de praktijk zie ik dat er vaak niets is geregeld.”
Als de ouders overlijden, kan dit tot verschillende problemen leiden, ziet Derks. Het levert bijvoorbeeld veel bureaucratisch gedoe op, terwijl je wilt dat een kind rust heeft en kan rouwen. “Ik had laatst bijvoorbeeld een cliënt die haar neefje in huis had genomen. Zijn moeder was al eerder overleden, en zijn vader ook. Er was geen identiteitsbewijs voor het kind in huis, en omdat hij was overleden, was het kind had kind geen ziektekostenverzekering meer – kinderen zijn meeverzekerd bij hun ouders. De tante kon dat allemaal niet voor hem regelen, omdat zij geen wettelijk gezag over de jongen had.”
Derks verzocht namens de tante bij de rechtbank om het gezag over de jongen, hetgeen werd toegestaan. “Die vrouw heeft in die periode veel moeten regelen. Alle bureaucratie en papierwerk in deze zaak had makkelijk voorkomen kunnen worden door de voogdij vast te leggen in een testament of in het (gratis) gezagsregister.”
Het probleem kan groter worden
Niet alleen dat, maar er kunnen ook discussies ontstaan over naar wie de kinderen zullen gaan. “Gelukkig zie ik dat nu niet zo vaak meer, familieleden willen in zo’n situatie vaak het beste voor het kind. Maar nu steeds meer ouders gaan scheiden en hun families verder uit elkaar liggen, kan dat natuurlijk snel een probleem worden.” .”
Inge en haar man hebben de voogdij over hun kinderen van 3 en 5 jaar oud in het gezagsregister. U kunt aangeven wie u het gezag over uw kind wilt geven als de verzorgende ouders er niet meer zijn.
Dezelfde ideeën over onderwijs
‘Mijn zoon overleed zes jaar geleden na een zwangerschap van 39 weken“, zegt Inge. “Daardoor werden we geconfronteerd met het feit dat het leven elk moment voorbij kon zijn. Toen we vervolgens twee dochters kregen, hebben mijn man en ik gesprekken gehad over hoe we de zorg voor onze kinderen het beste konden regelen.”
“Gelukkig waren we het er snel over eens: mijn zus woont bij ons in de buurt, dus de meiden hoeven niet naar een andere school of – later – sportclub. Zij en haar partner hebben dezelfde normen en waarden als wij, ze denken hetzelfde over onderwijs en onze dochters vinden het erg leuk om bij hen te zijn. Als wij er niet meer zouden zijn, denken we dat onze dochters het beste bij hen af zouden zijn.’
Inge en haar man vroegen haar zus en zwager om na te denken of zij in dat geval voor hun dochters wilden zorgen. “Dat was geen makkelijke vraag. Mijn zus en haar man hebben geen kinderen, ze werken allebei fulltime, hebben clubs en dergelijke waar ze wekelijks naar toe gaan. Dat is een heel ander leven dan het leven met twee kinderen. Nu de meiden blijf soms bij ze, maar dat is wat anders dan 24/7 voor ze zorgen.”
Autoriteit register
Gelukkig zeiden ze ja. “We zouden teleurgesteld zijn geweest als ze nee hadden gezegd. Maar dat hadden we natuurlijk moeten accepteren.” Inge en haar man lieten de afspraak vastleggen in het voogdijregister. “Als ons iets overkomt, zullen ze op dat moment nog moeten beslissen of ze voor onze dochters willen zorgen. Maar ik ga ervan uit dat het wel goed komt, ze hebben er goed over nagedacht.”
Of je de voogdij in het voogdijregister of in je testament laat vastleggen, maakt volgens Derks juridisch geen verschil. “Als je beide hebt gedaan, zal de rechter in principe kijken naar de meest recente datum.”
Niet eens met andere ouder?
Maar er is een verschil in hoeveel je kunt vastleggen. “In het gezagsregister voer je alleen een naam in. Een testament is maatwerk. Daarin kun je bijvoorbeeld ook vastleggen wie de erfenis beheert, zolang de kinderen dat niet zelf kunnen doen. Zeker als de erfenis wat groter is, het is goed om hierover na te denken.”
Hebben u en uw partner of ex-partner allebei een andere naam geregistreerd? Dan gaan de kinderen in principe naar de persoon die door de laatst overleden ouder is geregistreerd, zegt Derks. “Ik krijg wel eens de vraag van ouders die gaan scheiden of ze dit kunnen voorkomen, maar het antwoord is nee. Als jij overlijdt, krijgt de andere ouder automatisch de volledige voogdij. Je kunt alleen proberen samen tot overeenstemming te komen.”
Blijf op de hoogte
Karin heeft een paar mensen op het oog die mogelijk de voogdij kunnen overnemen: de dochter van haar zus, die nu 24 is – maar ze woont nu in België terwijl Karin in Noord-Holland woont –, een neef, en de ouders van vriendjes van de kinderen. Deze week heeft ze een gesprek met een notaris over haar testament, waarin ze de voogdij wil bepalen. “Het nadeel van het vragen aan de ouders van vrienden is dat die vriendschappen kunnen verwateren, dus ik wil ook weten of ik dat nog kan veranderen.”
Dat is iets wat Derks wel eens mis ziet gaan: mensen beslissen op een gegeven moment in het leven van een kind wie het gezag krijgt, maar kijken er vervolgens niet meer naar om. “Terwijl er in een mensenleven veel kan veranderen. Vriendschappen verdwijnen inderdaad, of mensen verhuizen naar de andere kant van het land. Zorg er dus voor dat je je testament of inschrijving in het gezagsregister up-to-date houdt. Dat doe je natuurlijk niet.” Ik wil niet dat je kind naar mensen gaat met wie je geen contact meer hebt.”
