NOS Nieuws•
Kate Bush, Elton John, Hans Zimmer, Annie Lennox, Billy Ocean, Tori Amos: het is een indrukwekkende en ongewone line-up. Het album dat zij vandaag uitbrachten, samen met honderden andere muzikanten, is minstens zo ongewoon. Het staat namelijk vol met stilte. Het album is een protest tegen nieuwe AI-wetgeving van de Britse overheid.
Is This What We Want? telt twaalf tracks, met nauwelijks geluid. Het zijn opnames uit lege muziekstudio’s, waar alleen wat achtergrondgeluid te horen is. Gezoem van apparaten, verkeer in de verte, een fluitende vogel; in elk geval geen muziek. Volgens de meewerkende artiesten is dat namelijk wat we kunnen verwachten als de wet doorgaat.
Met het album verzetten ze zich tegen een aanpassing van de mediawet waar in het Verenigd Koninkrijk aan wordt gewerkt. Daarmee krijgen AI-bedrijven vrije toegang tot het werk van artiesten. Gratis en zonder daarvoor toestemming te hoeven vragen. Al die producties kunnen zij gebruiken om hun AI-modellen te trainen. Dat geldt niet alleen voor muziek, maar ook voor boeken, artikelen en kunstwerken.
Artiesten vrezen dat ze de creatieve controle over hun werk verliezen en dat dit de creatieve industrie zal ondermijnen. Daarnaast willen ze betaald worden voor hun geleverde werk.
Het wetsvoorstel is onderdeel van het voornemen van de Britse regering om wereldleider op het gebied van AI te worden. De regering vindt dat de huidige wetgeving rond auteursrecht in de weg staat om dat plan te realiseren, maar benadrukt dat er nog niets is besloten.
Europese wet
Ook Nederlandse artiesten sloegen al eens alarm over AI-tools en hun ondoorzichtigheid. Van muziekprogramma’s als Udio en Suno, die liedjes componeren op basis van getrainde AI-modellen, is niet te achterhalen met welke muziek de modellen zijn getraind. Platenmaatschappijen en auteursrechtenorganisaties denken dat daarvoor zonder toestemming bestaande muziek wordt gebruikt. Wereldwijd lopen meerdere rechtszaken tegen die programma’s.
In de Europese Unie is in 2023 een AI-wet ingegaan die beter moet regelen wat met kunstmatige intelligentie wel en niet mag. Er staat bijvoorbeeld in onder welke voorwaarden landen gezichtsherkenning mogen inzetten. Maar veel moet nog uitgewerkt worden, ook op het gebied van auteursrecht en AI.
Op dit moment hoeven AI-bedrijven in Europa bijvoorbeeld geen licenties af te sluiten om muziek te gebruiken, iets waar BumaStemra onlangs nog voor pleitte in Brussel. Maar er staat bijvoorbeeld wel in de wet dat van systemen duidelijk moet zijn hoe ze werken, op basis van welke data ze getraind zijn en of ze geen auteursrechten schenden. Hoe dat precies duidelijk moet worden, wordt nog uitgewerkt.
Het hele internet controleren
Dat de Britten de boel nu juist helemaal willen openzetten voor AI-bedrijven, bedreigt volgens de Britse artiesten hun hele bestaansrecht. Het wetsvoorstel bevat weliswaar een mogelijkheid om de ‘toestemming’ in te trekken, maar daar hebben zij geen vertrouwen in. Ze zien geen enkele garantie dat dit waterdicht is en vinden het onwerkbaar. Ze zouden dan honderden verschillende bedrijven actief moeten laten weten dat ze geen toestemming geven, of het hele internet moeten controleren op wat er met hun werk gebeurt.
Met het album is ook een complete campagne gelanceerd, getiteld ‘Make it Fair’. Die bestaat onder meer uit paginagrote advertenties in dagbladen en een ingezonden brief in The Times. Met de campagne roepen de artiesten en prominenten iedereen op om bezwaar te maken tegen de wet.
