Nick Cave als beeldend kunstenaar: ‘Mijn duivel is gewoon een man die duistere krachten probeert uit te drijven’

Wat inspireert een oude rockzanger, bekend om zijn ruige podiumact en een drugsrijk verleden, om te gaan boetseren met klei? En hoe komen die lieflijk uitziende keramische beeldjes terecht in een museum dat bekend staat om zijn grootschalige sculpturen van kunstenaars als Richard Serra, James Turrell en Anselm Kiefer?

Nick Cave zelf moet er nog steeds aan wennen dat hij nu, op 67-jarige leeftijd, zijn eerste museale solotentoonstelling heeft in Museum Voorlinden in Wassenaar. “Dit is volkomen bizar. Het is nog niet zo lang geleden dat ik voor het eerst met een klomp klei voor me zat en probeerde te bedenken hoe ik zoiets moest aanpakken. Om nu mijn beelden hier in dit gerespecteerde museum te zien, tussen al deze grote namen, is buitengewoon ontroerend.”

In de aula van Voorlinden, met de winterse museumtuin op de achtergrond, vertelt Cave een groep journalisten over zijn verrassende carrièreswitch. De Australische zanger, altijd gekleed in een zwart pak, bezocht in een ver verleden twee jaar de kunstacademie in Melbourne, maar keerde de kunstwereld de rug toe toen zijn band The Birthday Party internationaal succes boekte. “Toeren met een band bood mij meer dan alleen op mijn kamer zitten schilderen. Dus als jonge kunstenaar wist ik het. Ik werd meegezogen in de slipstream van rock-‘n-roll en alles wat het leven te bieden had.”

Om nu mijn beelden hier in dit gerespecteerde museum te zien, tussen al deze grote namen, is buitengewoon ontroerend

Hij verhuisde begin jaren tachtig naar Engeland en bracht in de decennia die volgden tientallen albums uit, onder meer met zijn band Nick Cave and the Bad Seeds. Hij schreef ook filmscripts en romans, maar hij waagde zich niet meer aan de beeldende kunst. Totdat de coronapandemie hem in 2020 deed opsluiten in zijn huis in Brighton. “Opeens had ik geen baan meer, ik kon niet toeren of platen maken.”

Nick Grotten zeventien beelden tonen de verschillende stadia in het leven van de duivel, van geboorte tot dood – vergelijkbaar met de kruiswegstaties van Jezus.

In het atelier van een bevriende kunstenaar begon hij met het beeldhouwen van kleine figuurtjes, losjes geïnspireerd op de Staffordshire flatbacks – populaire Victoriaanse taferelen voor de schoorsteenmantel – die hij zelf al verzamelde. “Het voelde zo natuurlijk om te doen. Er is iets magisch als je met een bol klei gaat zitten en er iets tastbaars van maakt, iets dat je meteen kunt zien en beoordelen. Muziek is veel abstracter. Ook al heb ik honderden nummers geschreven, bij elk nieuw nummer moet ik aan mijn bandleden vragen of het goed is. Daarom heb ik mij nooit helemaal op mijn gemak gevoeld in de muziekwereld. Het is echt niet zo dat ik een verveelde muzikant ben die iets anders probeert. Dit voelde als thuiskomen.”

Duivel in een pak

De Duivel – Een leven is de naam van de serie die Voorlinden nu aankocht via de Brusselse galerie Xavier Hufkens. De zeventien beelden tonen de verschillende stadia in het leven van de duivel, van geboorte tot dood – vergelijkbaar met de kruiswegstaties van Jezus. Net als Cave is zijn duivel een goedgeklede man in een pak met halflang gitzwart haar, maar met grote hoorns. De figuren hebben iets kinderlijks, met hun heldere glazuur, maar de onderwerpen zijn alles behalve naïef. Minutieus is te zien hoe de duivel een meisje verleidt, te paard ten strijde trekt, met matrozen flirt, een kind offert en uiteindelijk zelf sterft. In die laatste scène, Duivel vergevende duivel ligt als een aangespoeld lijk op het strand, met naast hem een ​​hurkende blonde jongen die verzoenend zijn hand uitsteekt.

In eerdere interviews heeft Cave er geen geheim van gemaakt dat de serie een diep persoonlijk werk is, onlosmakelijk verbonden met de noodlottige val van zijn 15-jarige zoon Arthur van een klif in 2015. Hij noemt zijn figuren dan ook ‘zielenobjecten’. ‘: beelden die hij moest maken omdat hij ze niet in woorden kon uitdrukken op albums als Skelet boom (2016) op Ghosteen (2019). De Duivel – Een leven is een serie die zich bezighoudt met christelijke thema’s als zonde en schuld, verlossing en vergeving. Maar het is ook een menselijk verhaal over een gebroken leven.

Er is iets intens therapeutisch aan het werken met klei. Je voelt je er beter door

Nu vertelt Cave in Voorlinden openhartig over de genezende werking die klei hem bracht. “Er is iets intens therapeutisch aan het werken met klei. Je voelt je er beter door.” Een vooropgezet plan had hij niet: “Het is voor mij ook mysterieus hoe dit verhaal tot stand is gekomen. Op een dag werd ik wakker met het idee om een ​​rode duivel te maken, vooral omdat ik wilde experimenteren met felrood glazuur. Toen maakte ik er nog een, en plotseling ontvouwde zich een verhaal.

‘Devil Returns From the War’, een van de zeventien sculpturen uit ‘The Devil – A Life’. Tijdens de coronapandemie begon Cave met het beeldhouwen van kleine figuurtjes, losjes geïnspireerd op Staffordshire plakstenen.

“Het is net als liedjes schrijven: ik begin nooit aan een nummer als het idee er al is. Ik ga gewoon zitten en bedenk een zin die goed voelt. En als er weer een mooie lijn volgt, ontstaat er ineens zoiets als beweging, energie. Dat overkwam die duivels ook. Toen ik aan het einde van de serie kwam, schrok ik van wat die kleine figuurtjes me probeerden te vertellen: iets waar ik in mijn liedjes nog niet aan toe was gekomen.

Zelfportret

Natuurlijk is de serie een zelfportret, zegt hij. “Het verhaal begint vrij algemeen als een portret van een man die opgroeit en dingen doet die mannen doen: vechten, trouwen, oorlog voeren. Maar naar het einde toe wordt het verhaal steeds menselijker en gaat het directer in op mijn eigen omstandigheden. Het keerpunt is het moment waarop de duivel het kind doodt. Dan gaat het van een gewoon leven naar een leven verscheurd door wanhoop.”

Hij wilde dat ‘de duivel ook iets onschuldigs en humoristisch zou hebben’, zegt hij. “Hij is gewoon een man die duistere krachten probeert uit te drijven. Ik wilde dat je enige sympathie voor hem voelde. Want voor mij is zonde nauw verweven met lijden. We zien een man die lijdt, meer dan een man die voor het kwaad staat.”

Als ouder voel je je verantwoordelijk, je voelt je schuldig omdat je wegkeek terwijl je niet had moeten wegkijken

De duivel smeekt uiteindelijk om verlossing. Vraagt ​​Cave met dit kunstwerk ook op een of andere manier om vergeving? “Ik denk dat elke ouder die een kind verliest, om vergeving vraagt. Als ouder voel je je verantwoordelijk, je voelt je schuldig omdat je wegkeek terwijl je niet had moeten wegkijken. Als je het breder bekijkt, denk ik dat we allemaal verantwoordelijk zijn voor elkaar en dat vergeving altijd het laatste woord moet zijn bij alles wat we doen.”

Hij lijkt wel een priester, terwijl Cave op het podium van Voorlinden geduldig de iconografie van zijn kunstwerken uitlegt. Ook in zijn teksten laat hij zich veelvuldig inspireren door bijbelse thema’s; God en de duivel vormen een rode draad door zijn oeuvre. Voor de vele duizenden volgers van zijn nieuwsbrief De Rode Hand-bestanden Cave is niets minder dan een spiritueel leider, een goeroe die thema’s als verlies, verdriet, liefde, geloof en vreugde bespreekt en zichzelf daarbij niet spaart.

Zoeken

Hoewel hij zichzelf nooit als een praktiserend christen heeft gezien, geeft Cave toe dat hij de afgelopen jaren op zoek is gegaan naar een vorm van geloof. “Ik heb altijd iets met religie gehad. Dat begon in mijn jeugd in Australië, toen ik in het kerkkoor zong. Ik heb nog nooit een echte openbaring gehad, of een moment van bekering meegemaakt. Het is meer een reeks kleine stappen geweest die mij naar een soort religieus standpunt hebben geleid, en ik ben nog lang niet aan het einde van dit proces van langzame bekering. Ik wil mezelf geen christen noemen, maar alles wat ik doe komt daar vandaan. Vreemd genoeg is die langzame zoektocht naar wat God precies is een ontwikkeling die mij tot een beter mens maakt, een completer mens. Dat geldt ook voor deze duivels: ze brengen mij dichter bij de essentie.”

Heeft deze serie hem geluk gebracht? Cave: “Ja, er was één duidelijk moment, toen ik de goudglazuur aanbracht. Iedereen raadde mij dat af, omdat goudglazuur notoir moeilijk is. Het kan overlopen en alles verpesten. Maar ik wilde het toch en ik kon die nacht niet slapen. Ik heb mijn vrouw Susie meegenomen om de oven te openen en me te laten weten hoe deze eruit zag. Het is spectaculair mooi geworden, ik barstte ter plekke in tranen uit. Dat soort artistiek plezier had ik in lange tijd niet meer gevoeld. Ik maak nog steeds platen, daar ben ik trots op, ik ben blij met de liedjes. Maar de opwinding die ik daar voelde was heel anders. Puur geluk, vermengd met tranen.”

Om te delen





E-mail de redacteur