OM: Nederland dreigt door een nieuwe wet een toevluchtsoord te worden voor de uitbuiting van buitenlandse vrouwen

Nieuwe wetgeving gericht op de bestrijding van mensenhandel maakt het juist makkelijker voor pooiers om buitenlandse prostituees uit te buiten. Dit spreekt Maarten Noordzij, sinds september Landelijk Officier Mensenhandel bij het Openbaar Ministerie, tegen NRC. De nieuwe wet moet in 2026 in werking treden en wordt volgende maand besproken in de Tweede Kamer.

Toen het strafrecht werd vernieuwd, werd een belangrijk deel geschrapt omdat het als overbodig werd beschouwd, waardoor het veel moeilijker werd om seksuele uitbuiting van buitenlandse vrouwen te bewijzen. Dit artikel – ‘sub 1, derde lid’ – stelt het werven, meenemen of ontvoeren van personen strafbaar met als doel hen ‘in een ander land’ tot prostitutie te laten overgaan. Dit is handig als politie en justitie aanwijzingen hebben voor uitbuiting maar geen hard bewijs en dit verder willen onderzoeken. Politie en justitie maken zich hierover grote zorgen, zeker nu het aantal strafrechtelijke onderzoeken naar bendes die Chinese, Latijns-Amerikaanse en Roemeense vrouwen seksueel uitbuiten de afgelopen jaren flink is toegenomen. Zo lopen er momenteel 38 onderzoeken naar seksuele uitbuiting van buitenlandse vrouwen, aldus Noordzij. Vorig jaar waren dat er beduidend minder.

Tijdens de consultatieronde over de nieuwe wet heeft het Openbaar Ministerie erop aangedrongen dat het betreffende artikel niet wordt geschrapt. De vorige regering heeft niet op die oproep gereageerd.

De nieuwe wetgeving dreigt van Nederland een ‘vrijhaven voor mensenhandelaren’ te maken, zegt Noordzij: ‘Pooiers van buitenlandse vrouwen kunnen nu al relatief ongehinderd hun ding doen en worden daarmee extreem rijk. Dit gaat alleen maar erger worden.’

Fout

De kern is de ‘modernisering’ van artikel 273f van het Wetboek van Strafrecht inzake mensenhandel. Het doel van deze modernisering is het verbeteren van de vervolging van daders en de bescherming van slachtoffers. En het moet gemakkelijker worden om de uitbuiters van kwetsbare arbeidsmigranten voor het gerecht te brengen.

Het huidige wetsartikel – het langste artikel van het Wetboek van Strafrecht – is ingekort en vereenvoudigd. Strafbepalingen die volgens het vorige kabinet onnodig zijn, worden geschrapt.

Op dit laatste punt is volgens Noordzij een ‘fout’ gemaakt: een essentieel onderdeel van de wet is geschrapt, eerste lid, derde lid.’ Dit is vooral handig wanneer politie en justitie wel aanwijzingen hebben voor uitbuiting, maar geen hard bewijs. Bijvoorbeeld wanneer de politie een auto controleert met daarin een pooier en een vrouw die vanuit een arm land naar Nederland is gebracht voor prostitutie. De vrouw is voor sekswerk volledig afhankelijk van de man en geeft (meer dan) de helft van haar inkomen aan hem. Bovendien is het voor een veroordeling via deze route niet nodig dat het ‘dwangmiddel’, zoals het gebruik van geweld, bewezen is.

Met de nieuwe wet moet ook het ‘intentie tot uitbuiting’ bewezen worden: dat is juridisch veel ingewikkelder

De nieuwe wet moet ook de ‘intentie tot uitbuiting’ bewijzen. Juridisch ligt dit veel ingewikkelder en volgens Noordzij betekent dit dat de rechterlijke macht opzet en dwang moet bewijzen. Terwijl het voorheen voldoende was om aan te nemen dat de vrouw in kwestie als prostituee zou worden uitgebuit.

Volgens Noordzij is het niet meer voldoende als een buitenlandse vrouw voor prostitutie naar Nederland wordt gehaald, ruim de helft van haar inkomen inlevert en niet zelf bepaalt met wie en hoe vaak zij seks heeft. Het Openbaar Ministerie moet dus dwang bewijzen, zegt hij, waarbij het vaak moet vertrouwen op een verklaring van het slachtoffer. Maar ze willen meestal niet met de politie praten, uit angst voor represailles.

Schrijnende mensenhandelzaken zullen daardoor mislukken of vaker worden afgedaan als mensensmokkelzaken; een minder ernstig misdrijf met een veel lagere straf, legt Noordzij uit. “Daar krijgen we buikpijn van, want we willen graag vervolgen wegens uitbuiting. Dat doet recht aan wat er met de sekswerker is gebeurd.”

Volgens het Ministerie van Justitie en Veiligheid het geschrapte deel is ‘vrijwel volledig’ vervangen door een ander deel van de wet.

Vlucht

De wetswijziging baart de functionaris zorgen, omdat het aantal buitenlandse sekswerkers dat naar Nederland komt ‘enorm’ toeneemt. “Keer op keer komen we WhatsApp-groepen tegen met honderden buitenlandse prostituees die via tussenpersonen hier in de illegale prostitutie terechtkomen.” In tweederde van de online seksadvertenties op Nederlandse websites zijn volgens Noordzij vrouwen uit Zuid-Amerika (Brazilië, Colombia en Venezuela), China en Oost-Europa (Roemenië, Bulgarije, Polen) opgenomen.

Juist deze vrouwen zijn kwetsbaar voor uitbuiting, zegt hij. Ze spreken alleen hun eigen taal, kennen de weg niet in Nederland en zijn qua inkomen en slaapplaats afhankelijk van de mensenhandelaar. Het aantal buitenlandse slachtoffers van seksuele uitbuiting is volgens de nationaal rapporteur mensenhandel toegenomen van 217 in 2022 naar 333 in 2023. Deze slachtoffers worden door politie, marechaussee en politie gemeld bij het Coördinatiecentrum Mensenhandel (CoMensha). Onder meer Arbeidsinspectie.

De overheid leunt te veel op de assertieve Nederlandse prostituee die voor zichzelf opkomt

Politie en justitie zien een “aanzienlijke” toename van het aantal onderzoeken naar uitbuiting van vrouwen uit het buitenland. De afgelopen twee jaar zijn twaalf onderzoeken gestart naar Chinese vrouwen die werden uitgebuit in rijtjeshuizen. Meestal moesten de vrouwen meer dan de helft van hun verdiensten inleveren. Bij politiecontroles is meestal de pooier aan het woord, zegt Noordzij. Omdat de sekswerkers vaak geen Engels of Nederlands spreken, en dus hun verhaal niet kunnen vertellen.

Daarnaast lopen er ‘tientallen’ onderzoeken naar de uitbuiting van Zuid-Amerikaanse vrouwen en transgenders. Eind vorige maand heeft justitie een bende opgepakt. Hij zette Colombiaanse vrouwen aan het werk in vakantieparken. Volgens het Openbaar Ministerie werd in ieder geval een deel ervan uitgebuit. En in elke politieregio lopen wel enkele onderzoeken naar mogelijke uitbuiting van Roemeense of andere Oost-Europese vrouwen, zegt Noordzij.

Bij het ontwerpen van de nieuwe wetgeving richt het kabinet zich te veel op de ‘welbespraakte, Nederlandse prostituee, die voor zichzelf opkomt’. Zo is de buitenlandse prostituee niet, zegt Noordzij, zij is kwetsbaarder en afhankelijker van haar pooier.

Om te delen





E-mail de redacteur