Onder de hemelse oppervlakte koestert Sharelly Emanuelson vragen over kolonialisme en klimaat

Jonge Antillianen trekken nog steeds naar Nederland om te studeren, en dat zegt iets over de beperkte mogelijkheden voor creatieve makers op de eilanden. De Curaçaose beeldend kunstenaar en filmmaker Sharelly Emanuelson (1986) verhuisde na haar studie terug omdat ze zich naar eigen zeggen thuis voelt op de eilanden.

Misschien heeft Emanuelson geluisterd naar een vrouw van de seniorenzwemclub die in haar documentaire sprak Zijn Solo en Playanan (2020) betreurt de braindrain van jongvolwassenen. Deze documentaire geeft een veelzijdig en soms ongemakkelijk beeld van het scala aan mensen dat op de stranden van Curaçao te vinden is: zoals rijke toeristen en locals met weinig geld die samen heerlijke versgevangen vis bereiden.

In 2020 werd Emanuelson in Nederland geëerd met de Charlotte Köhler Prijs en de Volkskrant Beeldende Kunst Publieksprijs. In haar solotentoonstelling Tussen een dansje en het zitten in een stoel in de nomadische tentoonstellingsruimte SHEBANG in Amsterdam-Zuidoost blijft haar blik nu gericht op het Caribisch gebied. Onder de paradijselijke oppervlakte van witte zandstranden en een azuurblauwe zee roept haar werk voortdurend vragen op over kolonialisme, toerisme en klimaatuitdagingen.

Gewelddadig

Centraal in de zwarte tentoonstellingsruimte staat het nieuwste werk van Emanuelson Tussen een dansje en het zitten in een stoelnaamgever van de tentoonstelling. Deze video-installatie toont de wapadans van Bonaire, die lijkt te zijn opgenomen met een thermische camera. Tegelijkertijd drijven er aan de buitenkant maskers, verwijzend naar de Maskarada, een festival dat op 1 januari op Bonaire wordt gevierd.

De kunstenaar vestigt de aandacht op het vastleggen van Caribisch cultureel erfgoed, zoals dans, muziek en mondelinge verteltradities. In het Westen ligt de nadruk meer op theoretische kennis die je zittend opdoet. Als ‘dansen’ Caribische kennis symboliseert en ‘zitten’ westerse kennis symboliseert, dan legt Emanuelsons werk de spanning tussen die twee bloot. In deze tentoonstelling probeert ze de kloof tussen de twee te dichten, zoals ze doet in haar artistieke promotieonderzoek naar klimaatuitdagingen op de Caribische eilanden aan de Universiteit van Amsterdam.

Een van de vragen die in de werken opkomen is: wat is de moeite waard om vast te leggen en door te geven? Bij videowerk Ik moet moed hebben we zien Emanuelson iets opschrijven voor een schoolbord. Terwijl je het krijt over het bord hoort gaan, blijft het bord leeg. Het is een verwijzing naar haar eigen kindertijd, waarin het onderwijs niet in haar moedertaal Papiaments werd gegeven, maar uitsluitend in het Nederlands. Papiamentu werd pas in 2001 (naast het Nederlands) geïntroduceerd als instructietaal op basisscholen.

Koloniaal

Reflecties op het koloniale verleden zijn dan ook een onmisbaar thema in haar werk Het onbedoelde publiek (2020). Emanuelson maakte deze meeslepende video-installatie in opdracht van Beeld & Geluid en het Nederlands Film Festival. Ze dook in de archieven en selecteerde zwart-witvideo’s die op zes schermen te zien zijn, waaronder Koningin Juliana die het Caribisch gebied bezoekt, en geromantiseerde beelden van de voormalige kolonie. In een voice-over reflecteert de kunstenaar op hoe deze beelden zijn gemaakt voor een Nederlands publiek, en niet voor mensen van de Antillen, zoals zij.

De enige kritiek op de tentoonstelling betreft de multimedia-installatie Ciudadanos Door het overweldigende karakter is het een wat gewelddadige entree in de donkere tentoonstellingsruimte. Je loopt tussen twee grote, halfronde schermen die een cocon vormen en overspoeld worden met een kakofonie van stemmen, geluiden en beelden uit Sint-Maarten. ‘Siudadanos’ betekent ‘inwoner’ in het Papiamento, en ‘kameraadschap’ in Sint Maarten – twee belangrijke concepten in het werk van Emanuelson. Dit werk zou later op de tentoonstelling beter gewaardeerd zijn.

Tussen een dansje en het zitten in een stoel is een echte aanrader voor wie een glimp wil opvangen van een eigentijdse kijk op de Antillen – er bloeit veel moois in de ruimte tussen dansen en zitten.

Om te delen





E-mail de redacteur