NOS Nieuws•
Dat het kabinet niet direct maatregelen treft na het laatste onderzoek naar gezondheidsrisico’s voor omwonenden van geitenstallen, is voor oppositiepartijen “onbestaanbaar”. Een aantal coalitiepartijen kijkt milder naar de reactie van het kabinet.
“Schandalig”, zegt partijleider Ouwehand van de Partij voor de Dieren. “De gezondheid van de burgers moet altijd voorop staan.” ChristenUnie-Kamerlid Grinwis zegt dat het kabinet “echt moet ingrijpen”.
Vandaag kwam er een RIVM-onderzoek naar buiten waarin -niet voor het eerst- een verband werd vastgesteld tussen longontstekingen en geitenhouderijen. Wie binnen 2 kilometer van een geitenboerderij woont heeft meer kans op de longaandoening en hoe dichterbij je woont, hoe groter de kans, concludeert het RIVM. Naar schatting overlijden hierdoor jaarlijks tussen de 20 en 100 mensen.
Het kabinet kondigt naar aanleiding van het onderzoek geen maatregelen aan, maar heeft extra advies gevraagd aan de Gezondheidsraad. Ingewijden in de top van het kabinet vertellen dat de discussie hierover hoog is opgelopen tussen minister Agema van Volksgezondheid en Wiersma van Landbouw. Agema (PVV) zou maatregelen willen treffen, maar Wiersma (BBB) wil daar niet aan. Zij wil eerst meer zekerheid, en tot die tijd moeten geitenhouders worden ontzien.
Niet bagatelliseren
VVD-Kamerlid Van Campen kan de redenering van Wiersma volgen. “De gevolgen voor de volksgezondheid moeten we niet bagatelliseren”, zegt hij. Maar hij wijst erop dat maatregelen ingrijpend kunnen zijn voor de sector. “Dus je moet ook niet te hard van stapel lopen.”
Coalitiegenoot Van der Plas (BBB) wijst erop dat het RIVM dan wel een correlatie tussen geitenhouderijen en longontstekingen heeft vastgesteld, maar dat daarmee niet vaststaat dat er een oorzakelijk verband is. “Er moet wel echt duidelijk iets aangetoond worden”, stelt de partijgenoot van minister Wiersma.
Het onderzoek van de RIVM richtte zich ook op mogelijk verklaringen van het verband tussen geitenhouderijen en longontstekingen. De onderzoekers denken daarbij in de richting van bacteriën, maar schrijven dat het “moeilijk te bewijzen” is dat de bacteriën uit de stallen “de directe oorzaak” zijn van de longontstekingen.
Eerdere onderzoeken
Dat er een verband is tussen longontstekingen en geitenhouderijen is vaker vastgesteld. In 2021 concludeerde het RIVM bijvoorbeeld dat mensen die in landelijke gebieden wonen met veel veehouderijen een grotere kans (26-60 procent) hebben op een longontsteking dan mensen die in landelijke gebieden wonen met minder of geen veehouderijen in de buurt. Geitenhouderijen bleken daarbij een belangrijke boosdoener.
In 2014 toonde RIVM-onderzoek aan dat er 30 tot 50 procent meer kans is op longontsteking in een straal van twee kilometer rond een geitenhouderij. Kamerlid Bromet van GroenLinks-PvdA noemt het “onbestaanbaar” dat het kabinet nu nog steeds geen maatregelen neemt. “Als iets al jaren bekend is en je stelt het steeds maar uit, dan zet je de gezondheid van mensen op het spel.”
Het kabinet heeft dus wel extra advies gevraagd aan de Gezondheidsraad over hoe om te gaan met dit RIVM-onderzoek. De uitkomst daarvan wordt eind dit jaar verwacht. Grinwis (ChristenUnie) vindt dat veel te lang duren: “Uitstel is een strategie van dit kabinet. De tijd van geitenpaadjes is echt voorbij”.
CDA-Kamerlid Vedder vindt ook dat het advies van de Gezondheidsraad “wat sneller” moet kunnen. “Volgens mij moeten we niet nog een rondje onderzoek gaan doen, maar moeten we gewoon stappen gaan zetten.” Van Campen (VVD) wil ook van het kabinet weten “of dat niet te lang duurt”.
Donderdag debat
Volgens ingewijden leeft binnen het kabinet de hoop dat de Tweede Kamer minister Wiersma kan aanzetten om toch sneller maatregelen te nemen. Komende donderdag staat er een debat met Agema en Wiersma op de planning over zoönosen en dierziekten en daar zou dat kunnen gebeuren. Dan wordt waarschijnlijk ook duidelijk hoe coalitiepartijen NSC en PVV erin staan; die wilden vandaag nog niet inhoudelijk reageren.
GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en ChristenUnie gaan in het debat in ieder geval pleiten voor een onmiddellijke geitenstop. De afgelopen jaren hebben verschillende provincies al een stop op nieuwe geitenbedrijven en/of uitbreidingen ingesteld. Toch is het aantal geiten de afgelopen decennia flink toegenomen.
Dat komt onder meer doordat de provincies Friesland, Groningen en Zeeland geen stop hebben. Ook is er in sommige provincies alleen een stop op nieuwe bedrijven; bestaande geitenbedrijven kunnen wel uitbreiden.
