John Leerdam houdt maandagavond trots een onderscheiding vast op een podium in Washington. Naast hem staat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken. Hij vertelde zojuist waarom hij, voormalig PvdA-Kamerlid, dit jaar een van de winnaars is van de Awards for Global Anti-Racism Champions. Sinds vorig jaar kent de Amerikaanse regering de Anti-Racism Award toe aan personen die blijk hebben gegeven van ‘buitengewone moed, kracht en leiderschap’ in de strijd tegen ‘systemisch racisme, discriminatie en vreemdelingenhaat in hun gemeenschap’.
En dat is, zegt Blinken, precies wat Leerdam al vier decennia doet. „Hij vertelt zwarte verhalen die verteld moeten worden.”
“Het is mij niet duidelijk hoe de Amerikanen bij mij terecht zijn gekomen”, zegt Leerdam dinsdag tegen de NOS. Waarschijnlijk had de Amerikaanse ambassade in Nederland hem al lang op de radar, zeggen mensen die hem kennen. Ook mensenrechtenactivisten uit Ghana, Noord-Macedonië en Mexico ontvingen de prijs.
Leerdam is een frequente bezoeker van de Verenigde Staten. Als kwartiermaker van het Nationaal Slavernijmuseum, dat in 2030 in Amsterdam moet openen, heeft hij de afgelopen tijd veel vergelijkbare musea en wetenschappers in Amerika bezocht. Eerder richtte hij de organisatie Black Achievement Month op, een initiatief dat de prestaties van Nederlanders van Afrikaanse afkomst viert. Ook was hij betrokken bij de oprichting van het Nationaal Monument voor het Slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark.
Theater
Leerdam, geboren en getogen op Curaçao, kwam in de jaren tachtig naar Nederland om te studeren, eerst aan de theaterschool in Maastricht, later aan de regieopleiding in Amsterdam. Zijn toneelstukken gingen vaak over minderheden in Nederland. In de jaren negentig werd hij directeur van het multiculturele theater Cosmic in Amsterdam.
In 2003 ging hij een volgende fase in: hij werd Kamerlid voor de PvdA. Hoewel politieke collega’s Leerdam vanwege zijn uitbundige knuffels als “kleurrijk” en “verschrikkelijk warm” omschrijven, leidden zijn jaren in Den Haag niet tot veel tastbare resultaten. Leerdam richtte zich op cultuur en de Antillen, maar bleef vooral met zijn toneelstukken de aandacht trekken, zoals in 2005 Den Uyls tranenover de Decembermoorden in Suriname.
“Hij heeft in zijn kunst op een onconventionele manier moeilijke onderwerpen bespreekbaar gemaakt”, zegt oud-PvdA-campagnemedewerker Alex Klusman. “Dat hij een stuk schreef over een gevoelig onderwerp als de decembermoorden op Wouter Bos en Bert Koenders [destijds beiden actieve politici] hem laten meespelen is bijzonder.”
Lees ook
Dagboek van John Leerdam over Keti Koti
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data87756999-20f34f.jpg)
Straatterrorist
Bij de verkiezingen van 2010 belandde Leerdam op plek 33 op de PvdA-kandidatenlijst, te laag voor een zetel. Door de vele wisselingen binnen de partij keerde hij in 2012 even terug, maar een publiciteitsfoutje maakte definitief een einde aan zijn politieke carrière. Dan het 3FM-programma Geel Op de vraag naar zijn reactie op de vervroegde vrijlating van straatterrorist ‘Jael Jablabla’ zegt Leerdam dat hij de zaak uitgebreid heeft bestudeerd. ‘Ik weet meer over Jael dan jij,’ zei hij. Jablabla bleek een verzonnen figuur, Leerdam stopte er direct mee.
In de periode daarna werd Leerdam initiatiefnemer van tal van maatschappelijke projecten. Dat doet hij “met hart en ziel”, zegt Klusman. “Leerdam zorgt ervoor dat essentiële verhalen verteld blijven en dat we lessen uit het verleden niet vergeten”, zei Blinken maandagavond.
Lees ook
Hoe wordt het Nationaal Slavernijmuseum ‘van ons allemaal’?
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111696108-300e4f.jpg)
Correctie 22 oktober 2024: In een eerdere versie stond dat de prijs ook naar een mensenrechtenactivist uit Macedonië ging. Dat zou Noord-Macedonië moeten zijn en is hier gecorrigeerd.
