‘Rusland is helemaal niet in een positie om concessies te eisen van Oekraïne of het Westen’
De afgelopen maanden heeft George Barros met verbazing, soms zelfs met frustratie, gezien hoe veel westerse politici naar de oorlog tussen Rusland en Oekraïne kijken: alsof de Russische oorlogsmachine er niets van weet en kan putten uit middelen die nooit opraken. Alsof Vladimir Poetin daar een sterke positie in heeft mogelijke onderhandelingen.
In werkelijkheid zit Rusland – de strijdkrachten, de economie, de bevolking – in de problemen, zegt Barros. “Rusland kan dit tempo niet langer dan zes tot acht maanden volhouden. Ondertussen wil Poetin ons laten geloven dat de kaart aan het veranderen is en dat een Russische overwinning onvermijdelijk is. Dat blijkt te werken.”
De Amerikaanse trendanalist maakt al tien jaar dreigingsanalyses over Rusland, met focus op Oekraïne, nu als hoofd van het ‘Rusland Team’ van de Instituut voor de Studie van Oorlogeen gerenommeerde denktank in Washington. Zijn boodschap: er is geen reden voor Oekraïne om ook maar een duimbreed toe te geven aan Poetin, of concessies te doen om de oorlog te beëindigen. “Liever andersom.”
Poetin, zegt Barros vanuit Washington, probeert een uitweg te vinden zodat hij een hele reeks dilemma’s kan vermijden die hij zelf heeft gecreëerd, omdat hij nooit van plan was een langdurige oorlog te voeren. “Binnen 18 tot 24 maanden zullen er productieproblemen van strategisch niveau zijn, die Rusland hard zullen treffen en zeer grote beslissingen zullen vereisen. Wat Poetin nu doet vooral in de buurt van de stad Pokrovskis om het tempo van zijn operaties op te voeren om bij analisten en beleidsmakers in het Westen de indruk te wekken dat Rusland de oorlog gaat winnen, en dat we daarom allemaal moeten proberen een uitweg te vinden om dit conflict te beëindigen.”
Ondertussen boekt Rusland na bijna drie jaar nog steeds vooruitgang aan het front.
“De snelheid waarmee Rusland verliezen lijdt in Oost-Oekraïne is rampzalig. Mensen zijn enigszins gevoelloos geworden voor de catastrofale gevolgen van deze verliezen, maar het is volkomen onhoudbaar.
“Als je alle indicatoren over de toestand van de Russische economie, de demografische situatie en het onvermogen van hun defensie-industrie om hun activiteiten in het huidige tempo voort te zetten bij elkaar optelt, is dat onhoudbaar. En daar ben ik steeds zekerder van geworden.”
Hoe beoordeelt u de Russische opmars aan het front?
“Ze proberen al bijna een jaar op te rukken naar Pokrovsk, nadat ze in februari Avdiivka hadden veroverd. Westerse analyses van een ‘snelle opmars’ zijn overdreven. Als je de cijfers vergelijkt met wat de norm zou moeten zijn in de moderne gemechaniseerde oorlog, zijn de prestaties van Rusland verschrikkelijk. Vergelijk de territoriale winsten met de verliezen. Vorig jaar verloren ze alleen al rond Avdiivka en Pokrovsk ruim vijfhonderd tanks en meer dan duizend infanteriegevechtsvoertuigen – in ruil voor veertig kilometer grondgebied. Tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten offensieve operaties vaak veertig kilometer afleggen in een paar dagen of een paar uur, en niet in twaalf maanden. Wat Rusland doet heeft niets te maken met tactisch vernuft, het gaat over massa. Het maakt Poetin niet uit. Hij kiest er bewust voor om de Russische gevechtskracht en de economie op te offeren voor territoriale winst. Rusland verliest gemiddeld 53 soldaten per veroverde vierkante kilometer – kolossaal.”
Veel analisten beweren dat ze desondanks terrein blijven winnen.
“Als je de oorlogskaart analyseert, zie je dat Russische soldaten sterven voor de verovering van velden en dorpen. Het afgelopen jaar heeft Rusland twee operationeel belangrijke plaatsen veroverd: Avdiivka en Voehledar. Afgelopen voorjaar werd er al gesproken over de val van Chasiv Yar. Dat is nog steeds in Oekraïense handen.”
Toch lijkt Moskou al die verliezen nog steeds te kunnen opvangen.
“De reden dat Rusland kan blijven vechten is omdat ze hun voorraad militaire voertuigen uit de Sovjet-Unie opbranden, niet omdat de industrie die voertuigen nu aan het bouwen is. Er is één fabriek die twintig tot 35 tanks per maand bouwt, en er zijn twee fabrieken die twintig schietbuizen voor tanks en artillerie per maand produceren. Rusland verliest maandelijks driehonderd tanks en artilleriestukken. Tegen eind 2025 zullen deze Sovjetvoorraden een kritiek niveau bereiken. Dat zal Moskou dwingen andere tactieken toe te passen, waarbij infanterie wordt ingezet in plaats van tanks. Dat zal hen niet alleen vertragen, het zal ook hun verliezen verder vergroten.”
Rusland verliest gemiddeld 53 soldaten per veroverde vierkante kilometer
Hoe lang kan Rusland de personeelsverliezen opvangen?
“De Russische strijdkrachten in Oekraïne verliezen gemiddeld zo’n 30.000 soldaten per maand. De laatste tijd ligt dit dichter bij de 45.000 tot 50.000 per maand. Tot nu toe hebben ze dat aangepakt door de lonen te blijven verhogen, waardoor ze de afgelopen twee jaar ongeveer 30.000 nieuwe soldaten per maand hebben kunnen rekruteren. Maar we hebben al een gouverneur gezien die Moskou vroeg om de quota voor de aanvoer van soldaten in zijn regio te verlagen. De salarissen stijgen omdat steeds minder mannen zich aanmelden. De inzet van Noord-Koreanen en de rekrutering van Houthi’s uit Jemen zijn pogingen van het Kremlin om alternatieve bronnen aan te boren. Met dit tempo van verliezen is de vraag niet óf Poetin een nieuwe mobilisatie moet afkondigen, maar wanneer.’
En dat zal een extra last op de Russische economie leggen.
“We hebben berichten gezien dat de Russische economie een tekort heeft aan ongeveer vijf miljoen werknemers. Je kunt niet in het leger dienen en tegelijkertijd werken. Er is een enorme druk op de economie geweest, mede door de vele oorlogsslachtoffers en de uittocht van mannen tijdens de eerste mobilisatieronde.”
Lees ook
dit interview over de Russische economie
Ook de torenhoge inflatie stemt Poetin weinig hoopvol.
“De hoge salarissen voor soldaten en de enorme uitgaven aan de defensie-industrie drijven de prijzen voor burgers zeer hoog op. Een nieuwe mobilisatieronde zal het arbeidsprobleem verder verergeren, evenals de extreem hoge salarissen, die de inflatie zullen opdrijven. We kijken feitelijk naar de implosie van de Russische economie.”
Wanneer verwacht u dat dit effect zal hebben op de oorlog?
“Als Rusland nog anderhalf jaar zo doorgaat, lijkt het mij zeer waarschijnlijk dat het Westen een doorbraak kan forceren, waarbij Poetin concessies zal moeten doen. Je kunt de ruggengraat van de Russische economie doorbreken, zoals de VS onder president Reagan deden met de wapenwedloop in de jaren tachtig. Of Rusland zal verliezen lijden op het slagveld als gevolg van een tekort aan mankracht. Het is echt een strategische fout als we, op zoek naar een manier om de oorlog te beëindigen, nu het voordeel vernietigen dat de afgelopen drie jaar is opgebouwd: de Russische economie staat op het punt te breken, ze verliezen hun welvaart en hebben veel soldaten verloren. Hoe langer we Poetin in deze situatie houden, hoe groter de kans op een betere deal voor Oekraïne en het Westen. Poetin is zo kwetsbaar.”
Hoe beoordeelt u de voortdurende nucleaire retoriek van Poetin?
“Ik zie dat als een wanhopige poging om ons in het Westen bang te maken, zodat we hem laten wegkomen met wat hij heeft. De Oreshnik-raket is het nieuwste glimmende speelgoed. Hij voert een PR-campagne om het destructieve potentieel van zijn wapens te onderstrepen en deze als één geheel te presenteren spelwisselaaralsof de risico’s zijn vergroot. Ze zijn niet verhoogd. Hij wil de collectieve bloeddruk in het Westen verhogen, zodat we denken: hoe kunnen we al deze verschrikkingen voorkomen?”
Hoe moet het Westen Poetin benaderen?
“We moeten hem de schuld geven van het probleem. Kijk hoe [de Turkse president] Erdogan in Syrië liet zien hoe hij met de Russen om moest gaan. Blijf duwen totdat ze kwetsbaar worden. Je trekt het tapijt onder hen vandaan en confronteert hen met een nieuwe realiteit. Dan dwing je ze hun verliezen te nemen, precies zoals in Syrië gebeurde. Er is geen reden om aan te nemen dat de Russen een verlies in Oekraïne anders zullen verwerken. Integendeel: het Russische avontuur in Oekraïne is een reeks nederlagen.”
Lees ook
dit portret van een Oekraïense oorlogsrelatie
Toch lijken westerse politici onder de indruk van Poetins ‘rode lijnen’.
“Ja, dat is frustrerend. Tien jaar geleden werd in Washington al gezegd dat de aanvoer van Javelins [een antitankwapen] naar Oekraïne zou leiden tot een Derde Wereldoorlog. De afgelopen twee jaar hebben we elke dag hetzelfde debat gevoerd. De Amerikaanse regering leert langzaam en in kleine stapjes, maar komt uiteindelijk tot de juiste conclusies. Een les uit deze oorlog zou moeten zijn dat de geleidelijke opschaling van wapensteun niet werkt. Hierdoor kunnen de Russen zich voortdurend aanpassen, terwijl je ze moet verrassen en met verliezen moet confronteren.”
Weten we wat de rode lijnen van Poetin werkelijk zijn?
“Nee, er zijn geen automatische rode lijnen. Rusland heeft een doctrine die bepaalt hoe zij zullen reageren, maar uiteindelijk zal een generaal of adviseur Poetin moeten bezoeken om ernaar te vragen. Zolang er een menselijke beslissing is, kunnen we nooit zeker weten wat de rode lijn zal zijn. Maar ik denk dat de wetten van afschrikking uit de Koude Oorlog, die van massale vergelding en wederzijds verzekerde vernietiging, nog steeds werken.”
Denkt u dat de verzwakking van de Russische militaire macht Poetin aan de onderhandelingstafel zou kunnen dwingen?
Belangrijker nog: het zou hem kunnen dwingen de Russische eisen af te zwakken en concessies te doen. De Russen stellen allerlei eisen aan Oekraïne en het Westen, nog voordat de onderhandelingen kunnen beginnen. Dat zou belachelijk zijn: de Russen zijn niet in de positie om dat te doen. vooraf concessies eisen van Oekraïne. De Russen moeten concessies doen voordat Oekraïne met Poetin praat.”
Het is veel waarschijnlijker dat er binnen een jaar, als Rusland nog steeds zwakker is, een goede deal wordt gesloten. Een snelle deal is geen goede deal.
Van die houding merk je in het Westen weinig.
“Het establishment in Washington is altijd al te mild geweest tegenover Rusland. Ook tijdens de Minsk Akkoorden in 2014 en 2015, toen de Oekraïners werd gevraagd niet te escaleren en te streven naar een staakt-het-vuren. We hebben Oekraïne vooraf concessies opgelegd die hun soevereiniteit ondermijnden en we dachten dat dit een groter conflict zou voorkomen. We zien waar dat toe heeft geleid.”
Wat zal de komst van Trump naar het Witte Huis betekenen voor de oorlog?
“Het is te vroeg om dat te zeggen. Iedereen die denkt te weten wat Trump gaat doen, houdt je voor de gek.”
Toch gaan velen ervan uit dat Poetin zal willen onderhandelen zodra Trump president is.
“Ik denk niet dat Poetin serieus wil onderhandelen. Hij wil niet met Zelenski praten. Hij wil niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO of de EU. Sorry, maar elke staat heeft het recht om allianties aan te gaan met andere staten van zijn keuze. Als Poetin dergelijke voorwaarden van tevoren dicteert, is het niet in het belang van de VS om een paradigma te accepteren waarin sommige staten niet soeverein zijn.’
Wat zou jij Trump adviseren?
“Hij heeft zijn carrière gebouwd op de reputatie dat hij de beste deals ter wereld heeft gesloten. Het is veel waarschijnlijker dat er over een jaar, als Rusland nog steeds zwakker is, een goede deal kan worden gesloten. Een snelle deal is geen goede deal.”