Samen in drie dagen in een bomvolle Simca naar Turkije – Sadettin Kirmuziyüz schakelt behendig tussen zijn personages

Zijn vader had liever gewoon het vliegtuig genomen. Maar Sadettin Kirmuziyüz staat erop om met zijn tweeën de reis van Nederland naar Turkije te maken in de Simca, die vol zit met de volledige inhoud van zijn vader. Die driedaagse autorit zal, zo is de bedoeling, volop gelegenheid bieden om met zijn vader te praten, en praten moet gebeuren, want er moet materiaal voor een nieuwe voorstelling verzameld worden.

Terugkeer van de koningde titel is een verwijzing naar die van Tolkien De Heer van de ringenwaarin het, net als nu, ging om iets terugbrengen naar de bron, om zo een betovering te verbreken. Dat ‘iets’ is hier niet een ring, zoals bij Tolkien, maar de vader zelf, die na vijftig jaar werken in een land dat nooit echt als thuis heeft gevoeld, terugkeert naar zijn geboorteland, in Turkije. Het verhaal dat Kirmuziyüz inleidt: hoe hij zijn vader weer in de grond gaat zetten, als een ontwortelde boom. En vooral: hoe die actie hem zal bevrijden van de onderdrukkende identiteit waaraan hij zijn hele leven heeft proberen te ontsnappen; die van ‘migrantenzoon’.

Lees ook

Het culturele dagboek van Sadettin Kirmuziyüz

Het is werkelijk prachtig hoe Kirmuziyüz met zijn optredens altijd design – en dus betekenis – in zijn leven brengt. Het zijn min of meer documentaire verhalen, eenvoudig van opzet: er is een sober decor, soms is er een muzikant, soms, zoals hier, staat Kirmuziyüzin alleen op de speelvloer.

Bij elke voorstelling krijgen we een versie van zijn levensverhaal voorgeschoteld, in ongekunstelde, verfijnde taal, telkens opgehangen aan een iets ander thematisch kader, waardoor telkens een nieuw verhaal ontstaat, met nieuwe expressiviteit. De toon is licht. Kirmuziyüz schakelt behendig tussen zijn eigen persoonlijkheid (een wat onrustige jongeman, ietwat hardhandig) en andere mensen in zijn leven, zoals zijn nuchtere, ruimhartige, joviale vader.

Kirmuziyüz is logischer, of in ieder geval duidelijker, dan in andere uitvoeringen Terugkeer van de koning gebruik van zijn theatrale vrijheid. Terwijl het verhaal vrij plausibel begint, met het rommelige vertrek van vader en zoon in dat overvolle Simca, wordt het verhaal gaandeweg steeds surrealistischer. Er is een mysterieus boek dat Kirmuziyüz vond in het leegstaande huis van zijn vader, waarin zijn levensverhaal in sprookjestaal is opgeschreven. Ze zijn nog maar net begonnen als een gestrande reiziger wordt opgepakt, een PVV-kiezer die een all-inclusive vakantie in Alanya heeft geboekt.

Als ze onderweg pech krijgen in Oostenrijk, komt een vrome, Gandalf-achtige figuur genaamd Sadettin (de man is de belichaming van de ‘ideale zoon’) hun distributieriem vervangen. Dit is fictie, begrijp je, dit is met opzet zo opzichtig geconstrueerd.

Met al die theatrale elementen – het mysterieuze boekje, de lifters, de reis – vertelt Kirmuziyüz het verhaal van de vader, die door een gebrek aan ouderlijke liefde wist te overleven door zijn verdriet en woede te verbergen in een te kraken kluis.

En ook vormen Terugkeer van de koning weer een nieuw perspectief op Kirmuziyüz’ eigen verhaal, het verhaal van de ‘migrantenzoon’, die een diepgeworteld schuldgevoel leed als gevolg van de strijd die zijn vader voerde om hem een ​​ideale basis te geven.

“Waarom maak je er altijd zo’n triest verhaal van?” vraagt ​​de vader aan zijn zoon tegen het einde van de voorstelling. “Omdat het voor jou zo voelt, zo verdrietig, zo groots?” Het is een grappige opmerking, die past bij het nuchtere karakter dat we hebben leren kennen, dat zo mooi contrasteert met de melancholische zoon. Maar het is ook de crux van deze voorstelling, die uiteindelijk niet, of althans niet alleen, gaat over het metaforisch herplanten van een ontwortelde boom.

In zekere zin is het je eigen keuze welk verhaal je uit een biografische geschiedenis destilleert; daar gaat het om. Dat kan een verhaal van schuld zijn, maar net zo goed, en tegelijkertijd, een verhaal van trots. Het kan gaan over een kluis, of over veerkracht. Over een ontheemde, of over een onbevreesde pionier. Het kan een treurig verhaal zijn, over een man die zich na vijftig jaar nog steeds niet ‘geworteld genoeg’ voelde. Maar het is ook ‘gewoon’ het verhaal van een man die na jaren werken optimaal wil genieten van zijn pensioen.

De werkelijkheid is veelzijdig, zo blijkt Terugkeer van de koning. Dat is precies de opening waar Kirmuziyüz naar zocht, alleen in een andere vorm dan verwacht. Aanbiedingen dus Terugkeer van de koning Kirmuziyüz heeft nog steeds de mogelijkheid om zich te bevrijden uit het beklemmende kader van ‘zoon van een gastarbeider’. Niet omdat hij dat niet zou zijn. Maar hij is zoveel meer.

Om te delen





E-mail de redacteur