Schrijver Dimitri Verhulst maakt zijn filmdebuut: ‘Het is niet zo dat ik als schrijver een dure hobby nodig had’

“Ja, Hugo Claus heeft het mij moeilijk gemaakt”, zegt Dimitri Verhulst (52) via Zoom, daags na de Vlaamse première van zijn film Waarom Wettelen?. Over Claus’ filmdebuut De Leeuw van Vlaanderen schreef NRC zei ooit dat het ‘een wonder’ was dat mensen de film ‘zelfs een week’ wilden vertonen. “De herinnering daaraan was nog niet vergeten toen we op zoek gingen naar geld”, zegt Verhulst. “’Oh, een schrijver die denkt dat hij een film kan maken. Dat weten wij.’ Ik hoop dat ik Claus’ nalatenschap heb gedood. Wat de film betreft dan.”

Dimitri Verhulst is een van de weinige Vlaamse schrijvers die ook in Nederland een gevestigde naam is De ellende der dingen. Dit jaar verscheen zijn vijfentwintigste boek: Bechamel Veeleen succes bij publiek en critici. Waarom Wettelen? is zijn filmdebuut. Hij schreef het scenario, zocht geld, bewees zijn bekwaamheid in testopnames tijdens de pandemie, regisseerde en liep tijdens de montage een ooginfectie op.

Het idee kwam acht jaar geleden bij hem op Waarom Wettelen? in. Een begrafenis wordt abrupt onderbroken door de notaris. Christine’s kist ligt al in een enorm, modderig gat – de hopen aarde zijn klaar. Maar ze wilde hier niet begraven worden, meldt de notaris, maar ze wilde wel in Wettelen begraven worden. Wetten? Ja, Wettelen: een onbekende plek op drie dagen lopen. De lijkwagen wordt dus weer geladen en hij rijdt stapvoets verder, met de rouwstoet als sleep achter hem aan.

Verhulst kon het idee niet in een roman verwoorden. Te veel focus op beelden, te veel stilte. “Het is heel moeilijk om het idee van stilte in een roman te creëren. Misschien is mijn talent te beperkt. Maar dat vond ik fascinerend. Als er één ding is dat ik haat aan mijn karakter, dan is het mijn onvermogen om te zwijgen. Ik kom soms thuis van een feestje en denk: verdomd, ik heb weer de hele nacht zitten praten.

“Stilte is heel mooi. Ik denk ook dat het een goede indicator van vriendschap is. Bij Thé Lau kon ik heel goed zwijgen. We deelden een liefde voor rode wijn en sigaretten. En we konden urenlang met zijn tweeën in stilte aan tafel zitten. Oké, we rookten en dronken. Het is een stilte die hem ook fataal werd, want bij hem werd keelkanker vastgesteld. Dus daar ga ik niet te veel reclame voor maken.”

Frikandel

Het imago regeert dus Waarom Wettelen?dialogen zijn schaars. Naarmate de stoet Wettelen nadert, wordt de film steeds meer een aaneenschakeling van absurdistische, pittoreske taferelen. Een groep mannen wacht naakt voor de wasmachine. Twee getrouwde vrouwen delen een frikandel, in plaats van een bruidstaart. In een vervaagde circustent eten ze een laatste avondmaal: tijger op het menu.

“Ik denk dat de esthetische kant van cinema erg belangrijk is. Zo heb ik het nooit beseft, maar ik begin er nu op een bijna filosofische manier over na te denken. Ik heb in mijn leven veel openlijker naar films en foto’s gekeken dan naar boeken. Die invloeden zijn zuiverder geweest. Omdat ik er niet van probeerde te leren.”

„Neem Amadeus van Milos Forman. Ik was dertien toen ik het zag. En die film deed, afgezien van het verhaal, iets met mij. Maar ik kon niet echt uitleggen wat dat was. Na Waarom Wettelen? Ik dacht: eindelijk snap ik het. Het heeft met kleurclassificatie [kleurcorrectie red.] maken!”

Verhulst zegt dat hij niet het ‘temperament van een schrijver’ heeft: ‘Te sociaal.’ Maar misschien heeft hij ook niet de interesses van een schrijver.

“Een jaar of tien geleden zei ik ooit, heel arrogant, in een interview dat ik meer van fotografie weet dan van literatuur. Ik werd hier onlangs mee geconfronteerd. Is het waar? Ik merk dat ik veel fotografie koop. Ik loop vaak rond met een camera. Samen met Magnum-fotograaf Harry Gruyaert heb ik ook een boek gemaakt. Ik ben er dus altijd mee bezig geweest, zonder enige ambitie of verwachting dat ik ooit bekend zou raken met die taal van de fotografie.”

Verleiding eiland

Eerder kwam hij dicht bij film, in het theater. “Dat is maar een paar miljoen goedkoper.” Maar met film heb je meer controle, zegt Verhulst. “In het theater verlies je de controle nadat de voorstelling begint. Iedere voorstelling zal er anders uitzien. Als romanschrijver verlies je dat ook. Een lezer leest tien pagina’s, morgen dertig, en laat het dan twee weken staan ​​omdat hij het te druk heeft met de kinderen. Bij film ziet iedereen hetzelfde tegelijk. Als regisseur kun je zelfs tussen het publiek zitten, lachen en huilen. Dat spreekt mij erg aan.”

Waarom kan en doet Verhulst al die disciplines? Centraal: “De kern is storytelling.” En: “Het is tegenwoordig gemakkelijk om autodidact te zijn.”

Waarom Wettelen? is dus een film, maar toch onmiskenbaar Verhulst. Een verhaal met veel sympathie voor normale mensen, verzonken in tragedie. Zoals de vrouw die begrafenissen afzoekt op zoek naar een partner. Verhulst: “Dat vind ik origineel van haar, en niet verrassend, in een tijdperk waarin jongeren hun gescheiden moeders bijna opgeven voor realityshows als Verleiding eiland.”

De film is bovendien een verhaal met veel humor, laverend tussen ‘laag’ en ‘hoog’: een terugkerende grap over ‘je broek poepen’ en diepe rouwsymboliek, of ‘het surrealisme terugbrengen in de Vlaamse kunst’. Verhulst noemt zichzelf “een filosofische dikke klootzak”.

“Als ik één hoofdidee in de film stop, is het dat een persoon een visie reproduceert door middel van verhalen. Bij de begrafenis blijkt: niemand kende Christine echt goed. Maar iedereen vertelt iets over haar, en dus vindt er een reconstructie van de overledene plaats. Stel, ik ga op een avond naar de kroeg. Als ik terugkom met een verhaal, zal ik zeggen dat het een gezellige avond was. Hetzelfde geldt voor het leven. Als er niets meer over te zeggen valt, houdt het op.”

Toen Verhulst op 26-jarige leeftijd zijn debuut maakte als schrijver, vond hij zichzelf acht jaar te oud voor een debutant, omdat Claus op achttienjarige leeftijd debuteerde. Nu is hij twee keer zo oud en maakt hij zijn debuut als filmmaker. ‘Ik voel me nu gezegend’, zegt hij. “Ik ben volwassener, of erger nog, maar in ieder geval volwassener. De noodzaak om te roemen is minder. Ik wil er niet moeilijk over doen. Schouderklopjes zijn nog steeds leuk. Maar weet je, toen ik mijn tweede boek schreef, had ik eigenlijk maar één ambitie: het beter maken dan het eerste. Dat is geen gezonde houding.”

Wat Verhulst niet wil, is bekend staan ​​als ‘een schrijver die ook de cinema uitprobeert’. “Het is niet zo dat ik als schrijver een dure hobby nodig had. Ik nam het heel serieus. Maar als een kunstenaar multidisciplinair blijkt te zijn, worden andere disciplines vaak niet zo serieus genomen als de hoofddiscipline.

“Lou Reed exposeerde ooit zijn foto’s in New York. Maar hij werd gezien als een rocker die dacht: ‘Ik heb toch naamsbekendheid, die foto’s kopen ze toch ook wel.’ Ik denk niet dat dat leuk was voor Lou Reed. Ik geloof die man als fotograaf. Dat zou mogelijk moeten zijn.

“Nadat ik het scenario had geschreven, zette ik de schrijver in de koelkast. En ik begon te denken als filmmaker.”

Verhulst heeft op dit moment geen plannen voor een nieuw boek. “Het denken is gestart voor een nieuwe film.” Hoewel “de weg lang is, alleen financieel. Maar ik heb de microben nu, en ik ben niet van plan antibiotica te nemen.”

Waarom Wettelen? is sinds donderdag in de bioscoop te zien.

Om te delen





E-mail de redacteur