De Eerste Kamer heeft ingestemd met een nieuwe wet die spionage moet tegengaan. De oude wetgeving komt nog uit de tijd van de klassieke spionage. Met de nieuwe wet wordt ook digitale spionage en het delen van gevoelige bedrijfsinformatie met andere landen strafbaar.
Minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel: “Onze spionagewetten waren bij wijze van spreken gericht tegen KGB-spionnen met gleufhoeden en kijkgaten in kranten. Met de nieuwe wet beschermen we Nederland beter tegen moderne vormen van spionage. Wat dat betreft ben ik blij dat de wet voor de NAVO-top in juni van dit jaar in werking treedt.”
De NAVO-top is op 24 en 25 juni in Den Haag. Delen van de stad worden fysiek een fort met vele afsluitingen en grote veiligheidsmaatregelen. Maar de dreiging komt ook van spionerende en saboterende hackers, zegt Van Weel: “Het is aannemelijk dat wij dan een aantrekkelijk doelwit zijn voor spionnen uit landen als Rusland. Het kan bijvoorbeeld interessant zijn om tijdens de NAVO-top een stroomuitval te veroorzaken.”
ASML doelwit
Inlichtingendienst AIVD waarschuwt al jaren dat niet alleen de overheid, maar ook Nederlandse bedrijven een aantrekkelijk doelwit zijn. Chipmachinefabrikant ASML heeft er ervaring mee. Het bedrijf heeft een unieke technologie ontwikkeld waarmee via extreem ultraviolet licht de snelste computerchips ter wereld kunnen worden gemaakt. Het is een technologie die veel landen graag in handen zouden krijgen.
Vorig jaar december meldde Nieuwsuur dat een Russische oud-medewerker van ASML ervan werd verdacht dat hij jarenlang documenten had gestolen, zoals handleidingen van microchips. Met de gestolen informatie zou onder meer de Russische chipproductie verder zijn geholpen.
De man zit vast op verdenking van het stelen van bedrijfsgeheimen en het overtreden van de sancties tegen Rusland. Op basis van de oude wetgeving kan hij niet worden vervolgd voor spionage, terwijl uit een ambtsbericht van de AIVD aan het Openbaar Ministerie bleek dat de man in contact stond met de Russische inlichtingendienst SVR.
Jarenlange celstraf
De nieuwe wet brengt daar verandering in, zegt Van Weel: “Voorheen kon het OM alleen als een bedrijf aangifte deed van het stelen van een bedrijfsgeheim een rechtszaak beginnen. En dan was de maximale gevangenisstraf zes maanden. Dat is voor een statelijke actor een kleine prijs om te betalen. Met de nieuwe wet is de straf maximaal acht jaar en kan het OM zelf tot vervolging overgaan, ook als er geen aangifte van het bedrijf ligt.”
De Rus kreeg wel een inreisverbod van 20 jaar opgelegd door minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie. Zo’n maatregel is zeer uitzonderlijk en wordt opgelegd als iemand een gevaar vormt voor de nationale veiligheid.
Op spionage voor een buitenlandse overheid staat straks maximaal acht jaar cel. In ernstige gevallen, bijvoorbeeld als er iemand wordt vermoord als gevolg van spionage, kan er maximaal twaalf jaar cel worden opgelegd.
Van Weel hoopt dat er een afschrikwekkend effect uitgaat van de wet. “Als je weet dat je jarenlang de gevangenis in kan gaan als je een statelijke actor helpt met sabotage of spionage, dan gaat de drempel voor mensen om zich te laten omkopen of intimideren, wel omhoog.”
