Terugblik op studentenprotesten: ‘Ging over vernield tv-scherm’

Volgens studenten in Nederland (en wereldwijd) zijn universiteiten medeplichtig aan genocide door Israël in Gaza. Dat leidde tot verhitte discussies, met meningen pal tegenover elkaar en amper iets daartussen. Waar het dit jaar voorjaar ook toe leidde: studentenprotesten, inclusief barricades, vernielingen en hard ingrijpen door de politie. In een documentaire wordt op de studentenprotesten teruggeblikt.

Tijdens de studentenprotesten werd geëist dat universiteiten de banden met Israëlische instellingen zouden openbaren en verbreken. In navolging van Amerikaanse protesten werden tentenkampen opgezet. Sommige studenten schuwden de confrontatie niet, het ging hard tegen hard (tegen de politie vooral). Wat in de hoofden van veel Nederlanders is blijven hangen: agenten die uithaalden met hun wapenstokken en vernielingen in universiteiten.

Terugblik Studentenprotesten gericht op Amsterdam

In een driedelige serie (telkens zo’n 25 minuten) hebben Frederick Mansell en Tjebbe Venema van Medialogica Ontleedt van HUMAN de beeldvorming rond de studentenprotesten uitgebreid op een rij gezet. Metro bekeek alle afleveringen van De Studentenprotesten, die je nu op NPO Start kunt zien, voor tv-rubriek Blik op de Buis.

Mansell en Venema hebben geen half werk geleverd, want zij spraken met tal van betrokkenen. Zo zie je studenten, docenten (die zich soms achter de studenten schaarden), rectoren, het Openbaar Ministerie, media als De Telegraaf en burgemeester van Amsterdam Femke Halsema. De Studentenprotesten richt zich puur op Amsterdam. Misschien is dat wat jammer, omdat er wel meer aan de hand was dan alleen de demonstraties in de hoofdstad. Aan de andere kant kwamen juist die studentenprotesten ook volop (wereldwijd) in het nieuws. Want tja, in Amsterdam werd het een puinhoop. Zo gaat dat qua berichtgeving dan.

Onmogelijkheid tot een dialoog

Waar na de slachting in Israël door Hamas (7 oktober vorig jaar) een harde oorlog duizenden kilometers verderop de realiteit was, bleek hier de onmogelijkheid tot een dialoog het grootste probleem. Het is – nog steeds – alsof je partij moet kiezen en alsof beide kanten verafschuwen om het gebruik van nietsontziend geweld niet mag. Het onderwerp Israël-Palestina werkte en werkt totale polarisatie in de hand. Veel meer dan andere thema’s, denkt ook Femke Halsema in de docu.

Het blijkt voor het eerst in de maand na 7 oktober, bij een diploma-uitreiking voor afgestudeerden aan de Universiteit van Amsterdam. In het DeLaMar-theater houdt een afgestudeerde Palestijnse jongeman een speech. Dit heeft enkele woedende toehoorders tot gevolg en de speech haalt het wereldnieuws. In De Studentenprotesten voert een vriend van de man het woord. De speecher zelf en zijn familie voelen zich onveilig. De reactie van de UvA („dit had nooit mogen gebeuren”) schiet bij veel studenten in het verkeerde keelgat.

‘Tuig van de richel’ tijdens studentenprotesten

Toch duurt het nog tot begin mei tot de studentenprotesten losbarsten. Daarbij wordt de kant van Palestina gekozen en worden de universiteiten dus gesommeerd actie te ondernemen wegens hun banden met Israël, dat huis houdt in Gaza en duizenden doden tot gevolg. Er is veel begrip, maar net zoveel weerzin tegen de acties. Vooral na vernielingen in universiteiten en op straat en om het feit dat veel demonstranten met gezichtsbedekking lopen. „Tuig van de richel dat je keihard moet aanpakken”, vindt PVV-leider Geert Wilders, die zijn voorkeur voor Israël nooit onder stoelen of banken steekt. In de Tweede Kamer valt opeens regelmatig het woord antisemitisme.

Bij dat laatste gaat het mis, aangezien de studentenprotesten zich richten op genocide door de staat Israël. De jongeren staan lijnrecht tegenover politici die het woord antisemisme in de mond nemen, want hoe komen die daar in hemelsnaam bij?

Studentenprotesten lopen uit de hand

Wat volgt zijn de beelden die we allemaal waarschijnlijk wel kennen: de studentenprotesten lopen – in ieder geval in Amsterdam – behoorlijk uit de hand. Vernielingen, barricades, gewonde studenten na politieingrijpen, het is allemaal geen fraai gezicht. Filmpjes van agenten die uithalen, zonder context van de situatie, worden volop op social media gedeeld. Het is interessant wat de burgemeester van Amsterdam daarover in de serie te zeggen heeft.

Bij de naam van de makers, Medialogica Ontleedt, verwacht je eigenlijk een programma dat specifiek over de beeldvorming door media gaat. Dat is niet het geval, De Studentenprotesten is bedoeld of onbedoeld veel breder dan dat. Toch is de beeldvorming, door media of door gedachten bij veel Nederlanders, wel een belangrijk ‘ding’ na het zien van drie afleveringen. Zo ziet ook Martijn, een universitair docent die zich achter de studenten schaarde en ‘met zijn hoofd zelf tegen een knuppel van een agent opliep’. De vernielingen door demonstranten waren zo vaak in beeld, dat het doel van de studentenprotesten naar de achtergrond verdween. Enigszins teleurgesteld constateert de leraar dan ook dat het „alleen nog maar ging over een vernield tv-scherm”.

Aantal blikken uit 5: 3,5

Noot: fijn dat de studentenprotesten gedocumenteerd zijn. Je zou het bijvoorbeeld door de 7 oktober-herdenking en de pro-Palestinademonstratie in de nabijheid van onlangs, met wederom Geert Wilders en Femke Halsema in de hoofdrol, bijna alweer vergeten. Ook fijn: alle geïnterviewden in de docu doen op een beheerste toon hun verhaal.

Medialogica Ontleedt: De Studentenprotesten kun je alleen bekijken op NPO Start. Daar zijn alle drie de afleveringen beschikbaar.

7 oktober, een jaar later: ‘Ik zie geen toekomst in Israël en Palestina’

Homoseksuele docent Peter bekeerde zich tot de islam en gaat nu discussies aan op scholen

Reacties