Trumps ‘bevrijdingsdag’ heeft er vooral voor gezorgd dat de beer terug is op de beurzen
Vijf jaar geleden werd hij voor het laatst gezien, toen de ernst van een om zich heen grijpend virus de aandelenkoersen naar beneden joeg. Het was de ‘beer’ die beleggers altijd zo lang mogelijk hopen te mijden. De Amerikaanse beurs Nasdaq sloot vrijdagavond meer dan 20 procent onder zijn laatste hoogtepunt – daarmee betraden de technologie-aandelen het terrein van de ‘bear’-markt. De bredere aandelenmarkt met ook industriële bedrijven daalde iets minder hard maar daarmee niet minder fors. De toonaangevende S&P-500-index noteerde vrijdag bij het sluiten van de markt 17 procent onder zijn record van 19 februari van dit jaar.
De onrust is een direct gevolg van de reeks importheffingen die de VS woensdagavond aankondigden en de heffing van 34 procent die China in reactie op de belastingen van Trump op Amerikaanse producten oplegde. Big Tech gaat voorop in de mineurstemming. Zowel de koers van Tesla als Apple daalde op twee handelsdagen met 16 procent. In harde pegels: Apple verloor bijna 500 miljard euro aan waarde.
Vanuit het perspectief van de Europese belegger is de schade nog groter. De dollar werd de afgelopen maanden 7 procent minder waard. Wie in Amerikaanse technologie belegt, zag de afgelopen weken bijna een derde van zijn portefeuille verdampen.
Toch zal de financiële klap onder Amerikaanse burgers harder aankomen dan onder Europeanen. Amerikanen zijn gewend meer te moeten sparen voor hun pensioen en hun ziektekosten. De agenda waarmee president Trump zegt de Amerikaanse industrie te willen helpen, resulteerde in de Verenigde Staten in de grootste koersverliezen. Europese en Aziatische aandelenbeurzen gingen minder hard naar beneden. De vooruitzichten voor beleggers in de VS lijken evenmin bemoedigend. De onzekerheid en angst op de Amerikaanse markt blijft groot, getuige de VIX-index. Die graadmeter van verwachte beweeglijkheid van Amerikaanse beurskoersen knalde vrijdag uit zijn voegen.
Conservatieven morren
Die koersdreunen waren allemaal ingecalculeerd, zo luidt de officiële lijn van het Witte Huis. Het was te verwachten bij een patiënt die erg ziek is, zei president Trump in reactie op de eerste koersklappen op Wall Street.
Maar dat smoort niet de kritiek die ook in zijn Republikeinse achterban de kop opsteekt. Conservatieve Amerikaanse media als The National Review en The National Interest plaatsen vraagtekens bij de ingeslagen weg van extreme importheffingen voor de rest van de wereld. Het doet denken aan het afwijzende commentaar dat de conservatieve The Wall Street Journal eerder dit jaar schreef over de importtarieven voor Canada en Mexico. De krant, net als Fox News onderdeel van het concern van Rupert Murdoch, werd door Trump subiet in het kamp van de Chinezen geplaatst. „Iedereen die tegen importheffingen is, inclusief de fake Wall Street Journal (…), is daar alleen maar tegen omdat deze mensen of entiteiten bestierd worden door China.”
Het is in dat opzicht goed voorstelbaar dat zijn economische adviseurs het moeilijk hebben de Republikeinse president op andere gedachten te brengen.
Tragiek
Aanvankelijk spitste de brede maatschappelijk discussie over importheffingen zich toe op het gevaar voor inflatie. Extra belasting op ingevoerde producten maakt het leven duurder. Maar de angst hiervoor is binnen een paar dagen van kleur veranderd. De vrees voor inflatie is vrees voor een recessie geworden.
Dat is nog het meest duidelijk te zien bij de prijzen van grondstoffen. Die kelderden de afgelopen dagen niet vanwege verwachte geldontwaarding maar die duikelden, het vat Brent-olie voorop, vooral doordat de economische groei wereldwijd lager zal uitvallen dan eerder verwacht. Veel analisten boeken voor dit jaar al economische krimp in voor de Verenigde Staten.
Van Trump is bekend dat hij moeite heeft naar adviseurs te luisteren
Tegelijkertijd is de Amerikaanse marktrente razendsnel gedaald. Dat was een belangrijke doelstelling van de regering Trump. Hij is naarstig bezig de overheidsuitgaven drastisch te verlagen, om zo als natie veel minder te moeten lenen op de obligatiemarkt en daarmee de rente omlaag te krijgen. Goed voor de bedrijvigheid. De rente is nu om heel andere redenen gedaald. Beleggers vluchten vanuit aandelen in minder risicovolle staatsleningen en duwen zo het rendement hierop – de marktrente – naar beneden. De vluchtende beleggers sorteren bovendien voor op een renteverlaging door de Fed, het stelsel van Amerikaanse centrale banken.
Iets vergelijkbaars gebeurt er met de Amerikaanse dollar. Trump ambieerde een daling ten opzichte van andere valuta’s om de exportpositie van de VS te verbeteren. Daartoe zou de Fed de rente moeten verlagen. Die dollardaling is inderdaad gaande, maar dat komt door een vlucht uit de dollar, een vlucht uit Amerikaanse beleggingen.
Liz Truss
De extreme koersbewegingen door één beleidsaankondiging doen denken aan Liz Truss, de kortstzittende premier uit de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk. Haar ongedekte begroting met een forse belastingverlaging voor de rijken kreeg niet alleen kritiek uit progressieve hoek, beleggers verloren ook het vertrouwen. Zij vreesden dat de overheid dit niet kon betalen. Gevolg: het Britse pond kelderde, de marktrente spoot omhoog waardoor de Britse regering inderdaad zijn plannen niet meer kon financieren. Plan geschrapt, exit Truss.
Trump zal dat niet doen. Van hem is bekend dat hij moeite heeft naar adviseurs te luisteren die hem manen zijn plan te wijzigen. Hij toonde in het verleden wel oor te hebben voor de stem van de financiële markten. De vraag is wanneer Trump dat gaat doen nu de beer terug is op de beurzen.
