Kim Janas laat weinig twijfel bestaan over haar ervaringen als eliteturner in Duitsland.
“Vanuit menselijk perspectief was het absoluut verschrikkelijk”, vertelde ze aan DW.
Janas werd geïdentificeerd als een toekomstige ster en groeide op met trainen in het elitecentrum in haar geboorteplaats Halle in Oost-Duitsland. Daar ontdekte ze al snel de donkere kant van haar geliefde sport.
“Toen ik acht of negen was, kreeg ik te horen dat ik te dik was”, zei Janas. “Ik kreeg te horen dat ik een medicijnbal in mijn maag had die absoluut weg moest. En dat ik mijn eten en zelfs (drink)water niet mocht eten, omdat daar koolhydraten in zitten.”
Janas, nu 25, is een van de tientallen voormalige Duitse gymnasten die hun verhalen over misbruik openbaar hebben gemaakt, waarbij de sport in het land opnieuw met afrekening wordt geconfronteerd, zoals na een schandaal rond het Olympisch trainingscentrum in Chemnitz in 2020.
De laatste golf van beschuldigingen, aanvankelijk geuit op sociale media, werd blijkbaar veroorzaakt door de verrassende pensionering van de 17-jarige Meolie Jauch eind vorig jaar. Jauch had een opleiding gevolgd in Stuttgart, waar een groot deel van het misbruik zou hebben plaatsgevonden.
In een verklaring op 31 december zei de Duitse Gymnastiekfederatie (DTB) dat ze de klachten aan het onderzoeken was en niet-gespecificeerde “maatregelen” had genomen, waarbij lokale media meldden dat twee coaches uit Stuttgart waren geschorst.
Beschuldigingen van misbruik zijn wijdverspreid
De gymnasten hebben het onthuld een catalogus van mishandeling en gezondheidsproblemen, inclusief bedreigd en vernederd worden; het ontwikkelen van eetstoornissen; en trainen met gebroken botten.
Janas zegt dat ze tijdens de training ook pijn heeft geleden, maar werd terzijde geschoven nadat ze de eerste van drie kruisbandscheuren had opgelopen.
“Ik werd als een hete aardappel gedropt, omdat niemand dacht dat ik terug kon komen en met een gescheurde kruisband de strijd aan kon gaan”, aldus de voormalige Duitse jeugdkampioen.
“Ik was eigenlijk niets meer waard voor mijn coach. En dan denk je: ‘Oh, is de blessure mijn schuld?’ Je blijft jezelf keer op keer de schuld geven, en op een gegeven moment vernietigt dit je volledig.”
Op 14-jarige leeftijd stapte Janas over naar het Olympisch trainingscentrum in Stuttgart en voelde zich niet langer welkom in Halle. Ze zegt dat de verhuizing de beste beslissing was voor haar gymnastiekcarrière, maar beseft nu, achteraf gezien, dat haar behandeling daar ook haar gevolgen had.
‘Ik maakte de vergelijking dat ik van de ene hel naar een betere hel ging’, zei ze.
“We weten dat competitiesport vereist dat je over je grenzen gaat. Maar dat betekent niet dat kinderen psychologisch mishandeld moeten worden, want dat is mij overkomen in Halle en in Stuttgart.”
‘Ik probeerde iets te doen’
Michelle Timm vertelt een soortgelijk verhaal.
Ze is een product van het Stuttgart-systeem en zegt dat ze gedwongen werd te trainen toen ze geblesseerd raakte, maar dat ze dergelijke praktijken normaliseerde, omdat ze geloofde dat het niet de moeite waard was om iets te zeggen vanwege de “invloed” die haar coaches op haar hadden.
“Het is gewoon zo dat je zo jong begint en zo afhankelijk bent van deze coaches dat je het gewoon niet beseft”, vertelde het voormalige Duitse nationale teamlid aan DW.
“Als je eenmaal uit deze bubbel bent en er van buitenaf naar kunt kijken, dan merk je echt dat er veel dingen niet klopten.”
Sinds Timm in 2022 stopte met de topgymnastiek, coacht ze een groep van zeven tot negenjarige jongens, deelt ze de trainingszaal in Stuttgart met het damesteam en is ze getuige van dezelfde problemen die ze zelf had ervaren.
Dat was voor de 27-jarige aanleiding om in oktober 2024 een brief aan de DTB te schrijven waarin zij haar zorgen uitte.
“Ik moest afwegen of ik ermee kon leven deze dingen te zien en niets te doen”, zei ze. “Uiteindelijk liet het me niet met rust. En daarom probeerde ik iets te doen.”
Ondanks dat ze een eerste telefoontje kreeg, had Timm het gevoel dat haar zorgen niet werden aangepakt.
Is de beloofde ‘cultuurverandering’ werkelijkheid geworden?
In de nasleep van het Chemnitz-schandaal beloofde de DTB een ‘cultuurverandering’, waarbij ze onder meer beloofde rekening te houden met de behoeften van jonge gymnasten. Nadat ze had aangegeven dat de problemen verder gingen dan Chemnitz, richtte de organisatie een werkgroep op om naar andere trainingscentra in Duitsland te kijken. De resultaten werden echter nooit gepubliceerd, waarbij de DTB eerder toegaf dat er geen sancties voor andere coaches waren opgelegd.
Wat degenen die de laatste beschuldigingen uiten betreft: wat er op papier goed uit zou kunnen zien, heeft zich niet vertaald in daadwerkelijke verandering. Pas nu, zeggen ze, is er een reactie gekomen.
“Het positieve is dat het zoveel aandacht krijgt, omdat het mensen nu natuurlijk tot actie dwingt”, zei Timm. “En ik moet zeggen: ik denk niet dat dit anders zou zijn gebeurd.”
In een schriftelijk antwoord op een vraag van DW zei de DTB dat ze “geschokt” waren door de individuele rapporten, terwijl ze benadrukten dat de hervormingen die ze in 2021 hadden ingevoerd “belangrijke veranderingen en verbeteringen hadden bereikt”.
“De huidige verklaringen laten zien dat we onze doelen nog niet hebben bereikt”, aldus de DTB. “We moeten erkennen dat het tijd kost voordat veranderingen in houding en mentaliteit onderdeel worden van de dagelijkse training. We zijn ons er zeer van bewust dat we zullen worden beoordeeld op de manier waarop we omgaan met de huidige beschuldigingen. Dit is de enige manier waarop we dit kunnen volhouden. en het vertrouwen herwinnen.”
Hoop voor de toekomst
Ondanks alles zegt Timm dat ze hoopvol is voor de toekomst – met een voorbehoud.
“Er moeten heel duidelijke regels zijn, zodat iedereen weet welke kant we op gaan en hoe we de kinderen samen willen uitdagen en ondersteunen, zonder ze neer te halen”, zei ze. “Er moeten zeker consequenties zijn voor dingen die fout zijn gegaan.”
Voor Janas hoeft dat niet te betekenen dat officials of coaches worden ontslagen, maar eerder dat ze ‘berouw tonen’ voor wat er is gebeurd.
“Ze moeten echt geïnteresseerd zijn in het veranderen van dingen, en vooral stoppen met het verdoezelen van dingen”, zei Janas. “Want juist deze doofpotaffaire leidt tot deze vicieuze cirkel waarbij mensen zeggen: ‘Wij wisten van niets.’
“Wat ik heel graag zou willen is dat kinderen weer plezier hebben, zodat ze niet meteen naar de sportschool komen en meteen beginnen te huilen en bang zijn om met hun coaches om te gaan. Het zou gewoon gezonder moeten zijn in die zin dat kinderen dat niet doen uiteindelijk gebroken worden en zeggen: ‘Ik weet niet wie ik ben of wat ik wil. Waarom leef ik nog?’
Bewerkt door: Chuck Penfold
