Vraag naar zonnepanelen, warmtepompen en isolatie daalt hard

Installateurs van zonnepanelen en warmtepompen en bedrijven die isolatie aanbrengen, merken dat de vraag vanuit consumenten dit jaar sterk is teruggelopen. De vrees is dat hierdoor specialistische banen verloren zullen gaan en dat dit personeel later mogelijk niet meer te vinden is als de vraag weer aantrekt.

Daarvoor waarschuwt branchevereniging Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). De NVDE deed een inventarisatie onder de eigen achterban waar 96 bedrijven op reageerden. Ongeveer één op de tien geeft bij de brancheclub aan mogelijk dit of volgend jaar failliet te gaan. Vier op de tien verwacht volgend jaar personeel te moeten ontslaan, drie op de tien verwacht contracten niet te verlengen en minder zzp’ers in te huren.

Deze week werd bekend dat de kans dat Nederland de klimaatdoelen van 2030 gaat halen, erg klein is. De kans is nu minder dan 5 procent. Terwijl verduurzaming juist heel belangrijk is om die doelen te halen.

Het verlies van vakmensen, die cruciale kennis en ervaring bezitten, kan ervoor zorgen dat de klimaatdoelen verder in gevaar komen. Het imago van de sector speelt een belangrijke rol. ”Vooral jongeren hechten relatief meer waarde aan zingeving in hun werk”, ziet hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen.

“Personeel heeft nu een negatieve ervaring met de branche”, zegt NVDE-voorzitter Olof van der Gaag. “Dat komt voornamelijk door zigzagbeleid van de overheid. Wij vrezen dat het personeel nu vertrekt naar andere sectoren en niet terugkomt als het werk weer aantrekt.”

Dat beaamt Wilthagen: “Wanneer medewerkers de verduurzamingsbranche verlaten en elders vergelijkbare of betere arbeidsvoorwaarden ontvangen, wordt het moeilijk om hen te motiveren om terug te keren. Je wil eigenlijk het tegenovergestelde: want om klimaatdoelen te halen hebben we het personeel hard nodig.”

Bij Groenpand, een bedrijf dat zich richt op het verduurzamen van woningen en kantoren, had de wegvallende vraag grote gevolgen. “Een jaar geleden hadden we ongeveer zestig medewerkers, nu zijn dat er nog maar dertig,” vertelt directeur Joren Harmanny. “Vorig jaar gingen we met zeven teams per dag op pad, nu zijn dat er soms niet meer dan drie of vier. Het aantal aanvragen is gehalveerd.”

Harmanny zit nu met een groot pand met lege werkplekken en stilstaande busjes. “Het personeel dat vertrokken is, werkt inmiddels ergens anders. Als de markt weer aantrekt, wordt het lastig om nieuw personeel te vinden omdat we werken met nieuwe technologie.” Ondertussen heeft hij wel flink geïnvesteerd in elektrische busjes – die kosten 70.000 euro per stuk.

Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor de teruggelopen vraag. In de zonnepanelenbranche is de belangrijkste reden de aanstaande afschaffing van de salderingsregeling per 2027 en de onzekerheid over de terugleververgoeding. In de eerste drie kwartalen van dit jaar werd de helft minder installaties geplaatst (242.000) ten opzichte van een jaar eerder.

Bedrijven die warmtepompen installeren noemen als oorzaken onder meer uitblijven van een normering voor (hybride) warmtepompen, de verlaging van de gasbelasting (waardoor een cv-ketel aantrekkelijker blijft) en het verlagen van de subsidie op een warmtepomp.

Voor isolatiebedrijven speelt er juist iets anders. Daar is de vleermuis de oorzaak. Door een uitspraak vorig jaar van de Raad van State moet er eerst goed worden gekeken of er in de spouwmuren die worden geïsoleerd geen vleermuizen zitten. Dit met alleen een camera doen is niet voldoende en dat kost veel extra tijd.

In het rapport doet de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie een aantal voorstellen om personeel te behouden voor de energietransitie. Zo zou bijvoorbeeld de algemene verlaging van de energiebelasting – tot 2030 goed voor 1,8 miljard euro – beter gebruikt kunnen worden om de huizen van gezinnen die nu geld krijgen uit het Noodfonds Energie te helpen met gerichte isolatie. De NVDE rekent voor dat dit per gemiddeld huis 15.000 euro oplevert.

Verder zouden lokale initiatieven – om energie te besparen of juist op te wekken – moeten worden versterkt. Ook is er langjarig en stabiel stimuleringsbeleid nodig, zegt de branchevereniging. Het noemt het “zorgwekkend” dat er flink bezuinigd wordt op de subsidies voor isolatie en het overschakelen op een (hybride) warmtepomp, de ISDE.

Ook willen ze dat het eigen verbruik van zonnestroom wordt gestimuleerd. Een nieuwe methode om te zien of er vleermuizen in de spouwmuren zitten, via een DNA-test, zou landelijk ingevoerd moeten worden.