Wat betekent de vervolging van Damen Shipyards voor Defensie? ‘Belangrijke partner’
NOS Nieuws•
Het is nog maar twee maanden geleden dat prinses Amalia een nieuw bevoorradingsschip doopte dat Defensie had aangekocht van Damen Shipyards. Nu wordt de scheepsbouwer verdacht van omkoping, valsheid in geschrifte, witwassen en het overtreden van de sancties tegen Rusland. Ook een aantal directieleden en oud-directieleden wordt vervolgd, bleek vanochtend. Damen zegt teleurgesteld en verbaasd te zijn en is ook strijdbaar. Ze gaan zich volop verweren, blijkt uit een schriftelijke reactie.
Het ministerie van Defensie heeft de afgelopen jaren miljarden uitgegeven aan Damen. Vorig jaar kocht de overheid vier nieuwe luchtverdedigings- en commandofregatten, twee schepen met raketten en apparatuur voor elektronische oorlogsvoering. Bij de NAVO-top in Den Haag in juni zal een patrouilleschip van Damen worden ingezet om de veiligheid op de Noordzee te versterken.
‘Niet vooruitlopen op uitspraken’
Minister Brekelmans (Defensie, VVD) wil niet veel kwijt over de vervolging door het Openbaar Ministerie. “Damen is een heel belangrijke partner voor ons”, zei de minister voor de ministerraad.
Onderzoeksinstituut TNO, dat al heel lang samenwerkt met Damen, ziet geen reden om lopende samenwerkingen aan te passen. “Het is altijd goed om niet vooruit te lopen op gerechtelijke uitspraken. Maar een eventuele veroordeling kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de geplande vernieuwing van de Nederlandse marinevloot en het omvangrijke marinebouw-ecosysteem in Nederland.”
Het belang van Damen voor de Nederlandse marine-industrie ziet ook Michiel Hijmans, commandeur buiten dienst van de marine en nu onderzoeker bij Instituut Clingendael. “Damen is van groot belang voor de Nederlandse defensie. Het is mijn stellige overtuiging dat ze de beste marineschepen ter wereld bouwen.”
Een nieuwe leverancier vinden doe je niet zomaar, zegt Hijmans: “We hebben pas gezien dat we helaas niet kunnen vertrouwen op landen waarvan we dachten dat ze onze bondgenoten waren, landen waarvan we wisten dat ze zouden leveren. We moeten veel zelf doen op dit moment. Ook in Europees verband.”
Damen ligt er niet zomaar uit
Mocht het in Gorinchem gevestigde Damen veroordeeld worden, dan mag het bedrijf vier jaar lang niet inschrijven op projecten van de overheid. Dit schrijven aanbestedingsregels op het gebied van defensie en veiligheid voor.
Maar voordat het zover is, moet er een onherroepelijk vonnis van de rechter liggen. De rechtszaak start vermoedelijk in de tweede helft van het jaar, maar kan tot aan de Hoge Raad worden gevoerd. “Dit kan nog jaren gaan duren”, zegt Tony van Wijk, advocaat en partner bij Dirkzwager.
Zelfs als Damen in een eventuele langslepende juridische procedure aan het kortste eind trekt, is het volgens deskundigen nog maar de vraag of Damen zal worden uitgesloten van aanbestedingsprocedures. Ondanks een uitspraak van de rechter kan van uitsluiting worden afgezien als er sprake is van een algemeen dienend belang. Bijvoorbeeld als de overheid producten wil afnemen waarin Damen is gespecialiseerd, legt Joost Haest uit, partner bij Severijn Hulshof advocaten.
“Bovendien kan het familiebedrijf zelfreinigende maatregelen nemen waarmee ze kunnen proberen aan te tonen dat dergelijke fouten in de toekomst voorkomen worden, zoals het ontslaan van betrokkenen of het invoeren van een compliance-beleid”, zegt Haest.
Kortom: als de overheid bij Damen wil blijven inkopen, dan zijn er ook als het bedrijf schuldig wordt bevonden uitwegen. “Als het ministerie van Defensie bereidwillig is, dan ligt de scheepswerf er niet uit”, zegt Van Wijk.
