NOS Nieuws••Aangepast
In De Balie in Amsterdam is Theo van Gogh herdacht, die precies twee decennia geleden werd vermoord. “Het is fijn dat er na twintig jaar nog zo veel aandacht is voor de persoon Theo”, sprak zus Jantine. “Hoewel je al deze aandacht als troost kunt zien, is het treurige toch wel dat het een schrale troost is.”
Ze was een van de sprekers op de herdenking die hun verhaal deden aan tafel bij een acteur, die een karikatuur van Van Gogh speelde. De setting was een eerbetoon aan het praatprogramma Een prettig gesprek, dat de publicist vroeger maakte. Alle sprekers lieten verbaal en non-verbaal duidelijk weten dat ze de gedode kunstenaar en provocateur enorm missen.
Van Goghs zus vertelde beheerst dat ze “enorm kwaad” wordt als eraan terugdenkt. “Ik zit hier als zus en namens de familie. Ik kan niet anders dan concluderen dat we Theo ontzettend missen. Ook in het publieke debat en als interviewer. (..) We hebben iemand nodig die op het scherpst van de snede vragen kan stellen en het debat kan aanzwengelen.” Daarin was Van Gogh volgens zijn zus ongeëvenaard in Nederland.
‘Cultuurhaat’
Yoeri Albrecht, directeur van De Balie, zei in zijn openingswoord dat kunstenaars nu veel minder ruimte hebben dan in tijd dat Van Gogh nog leefde. Hij sprak van “cultuurhaat” en preutsheid bij zowel links als rechts. “Het wordt hoog tijd dat we Van Goghs laatste woorden ter harte nemen: ‘we kunnen er toch over praten?'”
De 47-jarige columnist en regisseur werd op 2 november 2004 rond 08.30 uur vermoord in Amsterdam. Moslimfundamentalist Mohammed Bouyeri schoot hem neer en sneed zijn keel door. Bouyeri is veroordeeld tot levenslang vanwege de moord.
Nieuwsuur maakte eerder deze video over Van Gogh, toen de biografie over de filmmaker en columnist uitkwam:
Voor Theo van Gogh ging het vrije woord voor alles
Volgens Albrecht en zus Jantine zijn veel vragen over de periode voorafgaand aan de moord onopgehelderd gebleven. “We hadden gehoopt op de komst van Dick Schoof”, zei Albrecht. Volgens de directeur had premier Schoof vanwege zijn tijd als hoofd van de AIVD misschien wat antwoorden kunnen geven. “Ik vind het zo jammer dat Schoof er niet is vanavond”, zei Jantine van Gogh.
‘Je wilde herinnerd worden als filmmaker’
“Je bent vermoord door een fanatieke moslim om jouw islamstandpunten”, zei actrice Katja Schuurman. “Dat is hoe je door veel mensen nu wordt herinnerd en dat is heel droevig. Het liefst was je filmmaker, daar wilde je vooral om herinnerd worden. En niet vanwege die kutfilm die je maakte met Ayaan”, verwees ze naar de documentaire Submission, die Van Gogh had gemaakt met politica Ayaan Hirsi Ali.
Schuurman heeft onder meer samengewerkt met Van Gogh in de film Interview. “Ik heb daarna nooit meer met zo’n goede regisseur mogen werken. Het is treurig, maar waar.”
De openbare herdenking stond aanvankelijk gepland op het Leidseplein. Maar een aantal betrokken acteurs voelde zich niet prettig bij zo’n openbare voorstelling, zo meldde Het Parool gisteren. Daarop besloot De Balie de bijeenkomst naar binnen te verplaatsen.
